Etiket arşivi: Dış Ticaret

D ekonomi terimleri sözlüğü

DAC (Development Assistance Committee)
Kalkınmaya Yardım Komitesi. OECD bünyesinde özel bir komitedir. İyeleri: Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, ABD, Fransa, Japonya, Almanya, İngiltere, Hollanda, Kanada, İsveç, İtalya, AT Komisyonu.

Dağıtıcı
Bir üreticinin mallarını direk olarak satan ve hizmeti veren yabancı acentadır.

Dalga Etkisi
Bir ülkedeki ekonomik canlanmanın komşularına da yansıması

Dalgalı Borçlar
Devletin gelir ve giderleri arasında zaman açısından ortaya çıkan farkları gidermek amacıyla sağladığı kısa vadeli krediler

Dalgalı Döviz Kuru
Ulusal paranın değerinin serbest piyasada döviz arz ve talebine göre belirlendiği sistem. “Serbest döviz kuru sistemi”, “yüzen kur sistemi”, “esnek döviz kuru sistemi” gibi isimler de verilmektedir. Bu sistemde döviz kuru günlük olarak herhangi bir kamu müdahalesi olmadan belirlenir. Döviz piyasasındaki denge ve ödemeler bilançosu düzeltmeleri döviz kurundaki değişmelerle gerçekleşir.

Damping
Toptan ucuz fiyata satma, maliyetin altında satış, bir malı dış pazarlarda iç pazarlardan daha ucuza veya zararına satma, ihraç mallarının aynı zamanda aynı şartlar altında bir imalat memleketindeki alıcıya kendi ülkesinden daha ucuza sunulması

Darboğaz
Bir üretim sürecinde karşılaşılan arz ve talep dengesizlikleri

Dardanizm
Özellikle tarımsal ürün piyasalarında fiyatları yüksek tutmak ya da maliyetlerin aşağı düşmesini önlemek amacıyla malın çeşitli yollardan yok edilmesini sağlamak

Dayanıklı Mallar
Birçok kez kullanılmaya elverişli mallar. Toprak, ev, otomobil, beyaz eşya gibi.

Dayanıksız Mallar
Sadece bir kez kullanılmaya elverişli mallar. Gıda maddeleri gibi.

Dayanışmacılık
Dayanışmayı toplumun törebilimin politika ve ekonominin temel ilkesi sayan bireycilikle kollektivizm arasında yer alan görüş

Dealer
Alım-satım işlemlerinde kendi nam ve hesabına hareket eden kişi ve kurumlara verilen isimdir

Dealing Room
Bankaların döviz ve mevduat alışverişi yaptıkları bölüm. Bir şirket merkezindeki tüm yatırım uzmanlarının katılımı ile borsanın seansı boyunca borsa temsilcileriyle sürekli açık bir telefon sisteminin olmasıdır. Bu sistemde yatırımcı, emirlerini bir gün önceki fiyatlara göre değil piyasada oluşan fiyatlara göre anında verir. Böylece yatırımcı, borsadan ne kadar uzakta olursa olsun işlem yaptırabilir.

Deblokaj
Blokajın kaldırılması, bloke edilmiş bir bölge ya da değerin kurtarılması. Bir çeşit özel takastır. Dış ülkelerden alacağın tahsili için başvurulur. Alacağını uzun süre tahsil edemeyen ülkeler, borçlu ülkeye yeniden mal göndermekten kaçınırlar. Bu durum ihracat imkanlarını daraltır.

Deflasyon
Tedavüldeki paranın azaltılması, ekonomik daralma, deflasyon, emisyondaki azalma, paranın piyasada azalması üzerine satın alma gücünün artması, fiyatlar genel düzeyinin düşürülmesi. Enflasyonla değerini kaybetmiş olan paranın değerini tespite yarayan tedbirlerden biridir. Fakat para değerindeki düşüş çok fazla olduğu zamanlar deflasyon çok güç hatta imkansız olur.

Deflatör
Para darlığını destekleyici etkendir. Bu etkenlerin başında faizlerin yükseltilmesi, kredilerin daraltılması, para biriktirme, piyasadaki paranın geri çekilmesi gelir. Bir ülkede bir yıl içinde mal ve hizmetlerdeki ortalama fiyat artışını ifade eder. Parasal terimlerle ifade edilmiş olan bir faktörün değerinin gerçek değere çevrilmesinde kullanılan fiyat endeksidir.

Defter Değeri
İşletmenin aktif toplamından, borçlarının düşülmesi ile bulunan özvarlığının, çıkarılmış/ödenmiş hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunur.

Değer Paradoksu
Yaşamsal değeri düşük, marjinal faydası yüksek malların, yaşamsal değeri yüksek marjinal faydası düşük mallara olan avantajı. Doğada nadir bulunan elmasın, çok bulunan suya oranla değerli olması gibi. Ancak çölde suyun değeri elmastan çok daha fazladır.

Değer Zinciri
Üretim, pazarlama ve sevkiyat gibi şirketin faaliyetlerini oluşturan tüm fonksiyonların tek tek ve birbirleriyle ilişkisinin dikkate alınarak incelenmesi. Değer zinciri, şirketin iç operasyonlarının rekabetçilik açısından analiz edilmesi için kullanılır. Michael Porter tarafından incelenen kavrama göre bu yöntemle işletmelerin bazı faaliyetlerini rakiplerinden daha iyi ve ucuza gerçekleştirmeleri mümkündür.

Değişim Ekonomisi
Mal ve hizmetlerin değişimlerinin, tarafların serbestçe gerçekleştirebildiği piyasa örgütlenmesi

Değişken Faizli İhraçlar (Floating Rate Notes)
Getirisi, ihracı sırasında sabitlenmeksizin önceden belirlenen başka değişkenlere bağlanan kıymetlerdir. Gerçekleşen enflasyona veya LIBOR gibi uluslararası faiz oranlarının, örneğin geçmiş 3 aylık ortalamasına endekslenen ihraçlar bu türe girmektedirler. Getiri (faiz) oranlarındaki belirsizliğin arttığı ve fiyat oluşumlarının güçleştiği ortamlarda, hem ihraç eden hem de yatırımı yapan kişi ve kuruluşlar açısından riski daha düşüktür.

Değişken Faizli İşlemler
Factoring ücretinin piyasa koşullarına göre günlük değişken olduğu, müşterinin anapara geri ödemesini istediğinde yapabildiği işlemlerdir. Faiz ödeme dönemi o/n, ay veya dönem sonları olabilir.

Deming Ödülü
Japonya’da kaliteli ürünler üreten sanayi firmalarına verilen ödül. Ödüle adını veren yönetim teorisyeni W. Edwards Deming, 1950’ler boyunca Japonya’da kalite sistemleri üzerinde çalışmıştır. “Japonlara kaliteyi öğreten adam” olarak bilinen Deming, Batı’da ancak 1980’lerde keşfedilmiştir. Özellikle Japonya’nın toplam kalite temelinde yükselen sanayi gücü, Batı’yı telaşa düşürünce gözler Deming’e ve Japon yönetim tarzına çevrilmiştir.

Demografi
Nüfusun dağılım, yaş, meslek gibi özellikleriyle doğum, ölüm gibi hareketlerini konu alan bilim. “Demos” (halk) ve “Grapho” (yazma) kelimelerinden meydana gelmiştir. Demografik istatistikler ve araştırmalar, coğrafya, sosyoloji, ekonomik planlama ve diğer sosyal bilimlere veriler sunar.

Dengeli Büyüme
Ekonomide bütün sektörlerin uyumlu bir biçimde büyümelerini öngören plan. Bu planlar genellikle az gelişmiş ülkeler tarafından yapılır. Böyle ülkelerde dengeli gelişme, birbirini tamamlayan üretim zincirinin gerçekleşmesine bağlıdır. Örneğin demir-çelik sanayi kurulması öngörülüyorsa, bununla birlikte kömür, ulaştırma gibi diğer yardımcı sektörlerin oluşumu da dikkate alınır.

Dengesiz Büyüme
Bir ekonomide belli sektörlere ağırlık verilerek büyüme

Denetleme Sertifikası
Alınan malın nakliyesinden hemen önce iyi koşulda olduğunu gösteren sertifikadır.

Deniz Konşimentosu
“Gemi acentası veya kaptanı tarafından düzenlenerek yükletene verilen , malın teslim alındığını ve kararlaştırılan şekilde taşınarak gönderilene teslim edileceğini gösteren, malı temsil eden ve üzerinde tasarruf hakkı sağlayan kıymetli evrak niteliğindeki ”

Depresyon
Ekonomik bunalım; ekonomik çöküntü; ekonomide gerileme; fiyatların düşük, işsizliğin yüksek ve satın alma gücünün hızla azalmakta olduğu, ekonominin küçüldüğü dönem. Büyüme oranının negatif değerlere düşmesi ve durgunluğun derinleşmesidir. Depresyon, resesyondan daha uzun sürer ve toplumun her alanında etkisini gösterir.

Depo Belgesi
Ürünün hangi koşulda nasıl saklandığını gösteren belge

Devalüasyon
Bir ülke parasının değerinin resmi olarak azaltılması, dolayısıyla yabancı paraların değerinin yükseltilmiş olması; paranın satın alma gücünün azaltılması, kıymetini kaybetme, devalüasyon. Ödemeler dengesi ciddi açık veren ülkeler tarafından bir dış ticaret politikası olarak uygulanır. Bu yönteme paranın nazari değeriyle piyasa veya kambiyo değeri arasındaki farkı kaldırmak için başvurulur.

Devlet Bankası
Sermayesinin tamamının ya da büyük bir kısmının devlete ait olduğu banka

Devlet İç Borçlanma Senetleri
Devletin cari yıl bütçe kanununa dayanarak, bütçe açıklarının finansmanı amacıyla çıkarmış olduğu borçlanma senetlerinin genel adıdır.

Devlet İç Borçlanma Senetleri
Bu tür menkul kıymetlere yatırım yapanlarının kıymetleri fiyat ve getirilerindeki gelişmeleri basit ve anlaşılabilir göstergeler yardımıyla izleyebilmelerini sağlamak amacıyla oluşturulmuşlardır.

Devlet Kapitalizmi
Devletin özel üretim üzerinde siyasi ve ekonomik kontrol uygulaması

Devletçi Ekonomi
Ekonominin devlet eliyle yürütülmesi, bir memleketin tarım ve sanayinin devlet eliyle yönlendirilmesi. Devletin her ekonomik etkinliğini devletçilik kabul etmemek gerekir. Yol, liman, köprü, baraj yapımı gibi bayındırlık işleri hükümete devletçi niteliği vermez. Ancak memleketin büyük üretim araçları, hükümet tarafından işletiliyorsa bu iktisadi tutum devletçilik sayılır. Devletçilik, liberalizmin karşıtı olarak gösterilmektedir.

Devletleştirme
Özel sektörün ekonomik kuruluşlarının kamu mülkiyetine geçirilmesi

Devlet Gelirleri

? Vergiler
? Borçlar
? Harçlar
? Para Basma
? Bağışlar

Destek seviyesi
Fiyatların düşerken yoğun alımlar ile karşılaştığı ve daha aşağıya düşmekte zorlandığı seviyedir.

Dezenflasyon
Enflasyon beklenti ve belirtilerinin önlenmesi yoluyla ekonomik istikrarın korunması

Dış Borç
Alındığında bir ülkenin mevcut kaynaklarını artıran, ana para ve faiz ödemeleriyle birlikte ödendiğinde ise reel kaynaklarını azaltan borç. Dış borçlanmaya giden bir ülke iki açıdan yarar sağlar. Birincisi iç tasarrufların yetersizliği nedeniyle yatırım projelerinin finansmanına kaynak sağlamak, ikincisi ise döviz darboğazı nedeniyle karşılaşılan dış ödeme güçlüğünü hafifletmektir.

Dış Denge
Bir ülkenin dış ödemeler bilançosunun açık ya da fazla vermemesi

Devlet Tahvili
Devletin aldığı borçlar karşılığında özel ve tüzel kişilere verdiği ve tahvil sahibinin devletten alacaklı olduğunu gösteren belge:

? Hamiline yazılı tahviller
? İsme yazılı tahviller
? Hem isme, hem hamiline yazılı tahviller

Dış Ticaret
Bir ülkenin dış ticareti ile ilgili konuları arasında, aylık ithalat ve ihracat değerleri, yılbaşından itibaren toplam ithalat ve ihracat değerleri ve dış ticaret açığı gibi kalemler yer alır. İthalat ihracattan fazla ise dış ticaret açığı, ihracat ithalattan fazla ise dış ticaret fazlasından söz edilir. Açığın büyümesi döviz dengesini tehlikeye sokabilir. İhracatın ithalatı karşılama oranı, ihracatın ithalata bölünmesiyle bulunur. Dış ticaretin ana sektörlere göre dağılımında tarım, madencilik ve sanayi ürünlerinin ihracat ve ithalattaki payı incelenebilir. Dış ticaretin ana mal gruplarına göre dağılımında ise yatırım malı, tüketim malı ve hammadde ayrımı yapılır.

Dış Ticaret Sermaye Şirketleri
Dış ticari işlemlerdeki riskleri azaltmak, maliyetleri düşürmek ve uluslararası pazarlarda güçlü bir rekabet ortamı bulabilmek amacıyla kurulmuş şirketler

Dış Yardım
Genel olarak gelişmiş ülkelerden az gelişmiş ülkelere sermaye ve teknoloji aktarımı. Yardımın en yaygın tanımı, “doğrudan hibe veya gerek nakit gerekse de mal transferi” şeklindedir. Ekonomist Hans Morgenthau’ya göre dış yardımları şu şekilde sınıflandırmak mümkündür: (1) İnsancıl amaçlı dış yardımlar, (2) Varlığını sürdürmek için yapılan dış yardımlar, (3) Askeri nitelikte dış yardımlar, (4) Rüşvet niteliğinde dış yardımlar, (5) Prestij amaçlı dış yardımlar, (6) Ekonomik amaçlı dış yardımlar.

Dışa Açık Ekonomi
Bir ülkenin mal, hizmet, sermaye ve işgücü hareketleri açısından dünya ekonomisi ile bütünleşmesi

Dışsal Ekonomiler
Ekonomide bir etkinliğin taraf olmayan ya da etkinliğin dışında kalan kesimler üzerindeki iyi ya da kötü etkileri. Bir şirket, yaptığı üretim sırasında su ya da havayı kirletirse kirli havayı solumak ya da kirli suyu kullanmak zorunda kalan insanlara verilen zarar dışsal ekonomi maliyetidir. Yeni yapılan bir parkın çevredeki gayrımenkulun değerini artırması da bir dışsal etki yararıdır.

Dışsal Eksi Ekonomi
Bir firmanın bünyesinde bulunan iş kolları ile birlikte büyümesi sırasında mamul maddelerin fiyatlarının yükselmesine neden olan enerji, limanlama, haberleşme gibi dar boğazların tümü

DIY (Do It Yourself)
Bir mamulün fabrikada özel hazırlanmış parçalarının birarada satılması

Dikey Birleşmeler
Birbirini tamamlayan birkaç malın üretimini yapan, üretim konuları farklı işletmelerin, hukuki bağımsızlıklarını koruyarak birleşmeleri

Dikey Kartel
Belli bir malın üretimiyle ilgili bütün şirketlerin hukuki varlıklarını korumak amacıyla birleşmeleri

Dikey Tröst
Belli bir malın üretimiyle ilgili bütün şirketlerin ekonomik ve hukuki varlıklarını kaybederek birleşmeleri

Dilim
IMF’ye üye ülkelerin fon kaynakları üzerinden normal çekme haklarının bölümlendirilmesi.

Dirijizm
Ekonomiye yön verme anlayışı; liberalizme karşıt bir anlayışla ekonomiye bir üst yetke tarafından yön verilmesi gerektiği savı; güdümcülük. 17. yüzyıl Fransız monarklarının politikasını tanımlamakta kullanılmış, bazı sosyalistler tarafından devlet kapitalizmi olarak nitelendirilmiştir.

Direnç noktası
Borsada, belli bir süreç içinde sürekli bir fiyat artışının yoğun satışlar sonucu durdurulduğu fiyat seviyesini ifade eder.

Disponibilite
İhtiyari karşılık, kasada nakit bulundurma zorunluluğu, istifade edilebilecek durumda olma, kullanılabilir halde bulunma, mevcut hazır para. Bankalar, topladıkları mevduatın tümünü kredi olarak vermezler. Bunun bir bölümünü güvence niteliğinde Merkez Bankası’na “mevduat munzam karşılığı” olarak yatırırlar. Bir kısmı da para çekilişlerini karşılamak üzere kasada bulundurulur. Bu rezerv paraya “disponibilite” denir.

Distribütör
Dağıtıcı Firma

Doğal Ekonomi
Bir toplumun tüm üretimini kendisi tüketmesi; üretimin sadece kullanım değeri için yapıldığı ve paranın kullanılmadığı ekonomi. Bu durumda mal mübadelesi veya ticaret söz konusu değildir. Böyle bir ekonomik yaşantıya sadece ilkel toplumlarda rastlanır.

Doğal Kaynaklar
Verimli topraklar, ormanlar, akarsular, göller, güneş enerjisi, denizaltı zenginlikleri gibi doğadan kullanılan kaynaklar

Dolar
Amerika’da bağımsızlık savaşından önce İngiliz Kuzey Amerika sömürgelerinde kullanılan 8 pesoluk İspanyol parasının İngilizcedeki adı. ABD, Antigua, Avustralya, Bahamalar, Barbados, Belize, Bermuda, Brunei, Cayman Adaları, Dominika, Fiji, Grenada, Guyana, Hong Kong, Jamaika, Kanada, Liberya, Nauru, Puerto Rico, Singapur, Tayvan, Trinidad ve Tobago, Yeni Zelanda, Zimbabwe para birimleridir.

Dolar Diplomasisi
Bir ülkenin, başka ülkelerde yatırım yapmış olan özel girişimci vatandaşlarının çıkarlarını korumak ve geliştirmek amacıyla bu ülkelere karşı güç kullanmaya kadar varabilen baskı uygulaması. ABD«nin 1909-1913 arası başkanlığını yapan Taft«ın, kurşunu dolarla yer değiştirme politikasıdır. Dış politikada Amerika«nın zenginliğinin ve ticari nüfuzunun kullanılmasını öngörür.

Dolar Kıtlığı
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Batı Avrupa ülkelerinde görülen dolar kıtlığı. Savaş sonrası dönemde Avrupa’nın sermaye varlıkları tamamen yıkıma uğramış olduğundan, ekonomileri yeniden kurmak ve tüketimi belirli bir düzeyde tutabilmek için sağlanması gereken mal ve hizmetten kaynaklanan talep büyük ölçüde ABD tarafından karşılanmıştır.

Dolarizasyon
Bir ülkenin para sistemini ABD Doları ile değiştirmesi

Dolaysız Vergi
Vasıtasız vergi; yasama organının, verginin fiyatlara dahil edilmemesine özen göstererek çıkardığı, ödeyen kişinin vergi yükünün taşıyıcısı olmasını istediği vergi

Doğru Konşimento
Geminin malları aktarma yapmadan yükleme limanından diğer boşaltma limanına taşınması halinde gerekecek konşimento.

DÖNEN VARLIKLAR
Şirketin en likit aktiflerini gösterir, yani nakit, nakit benzeri araçlar, alacaklar ve stoklar.

Dönemsel Faiz
Bir yatırımın fiilen elde tutulma süresince getireceği faizi ifade eder.

Döviz
Uluslararası ödemelerde geçerli olan yabancı para, para işlevi gören her tür bono, poliçe, kredi mektubu, havale ve benzeri varlıklar. Alım satımları efektif ve serbest piyasa olmak üzere iki ayrı değerde yapılır. Efektif döviz, nakit biçimindeki yabancı para anlamına gelir. Döviz kavramının aksine efektif kurda, çek, senet, poliçe gibi ödeme araçları bulunmaz. Efektif satış kuru genellikle döviz satış kurundan daha yüksektir. Bu iki fiyat arasındaki fark, “kur farkı” veya “kur makası” olarak bilinir. Bu farkın büyümesi dövize olan talebin arttığını, farkın kapanması da talebin azaldığını gösterir. Yüzde 1-1.5 dolayındaki fark normal sayılmaktadır. Farkın büyümesi halinde merkez bankaları müdahalede bulunur. Bu müdahale rezervlerdeki dövizin bir miktarının piyasaya sürülmesiyle gerçekleştirilir.

Döviz Arbitrajı
Döviz piyasalarındaki kur farklarından yararlanarak kazanç sağlama işlemi. Bir dövizin ucuz olduğu ülkeden alınıp pahalı olduğu ülkede satılması. Çapraz kur farklarından yararlanılarak da yapılabilir.

Döviz Arzı
Herhangi bir biçimde elde edilen ve ulusal paraya dönüştürülmek için döviz piyasasına arz edilen yabancı paralar. Döviz arzına etki eden başlıca unsurlar şunlardır: (1) İlkenin ihracatına olan talebin fiyat esnekliği, (2) İlke ihracatına rakip olan yabancı mal arzının fiyat esnekliği, (3) İhraç edilen malların arzının fiyat esnekliği, (4) İlkenin ihraç mallarına olan iç talebin fiyat esnekliği.

Döviz Bonosu
Bankada mevduatın bulunduğunu gösteren, isme veya hamiline düzenlenen kıymetli evrak

Döviz Karaborsası
Yasa dışı döviz alım satımının yapıldığı piyasa. Resmi döviz kurunun, yabancı paraları ulusal para karşısında aşırı değerlendirmesi, döviz arzının talebi karşılamasını zorlaştırır. Bu durum, dövizin yüksek karaborsa fiyattan alınıp satıldığı bir piyasanın oluşmasına neden olur.

Döviz Kontrolu
(1) Yurt içi politikalarla döviz fiyatlarının denetlenmesi. Görünmeyen işlemlere konan miktar sınırlamaları, döviz alım satımına uygulanan primler, döviz bulundurmanın çeşitli derecelerde sınırlandırılması gibi. (2) Dövizle işlem yapan kuruluşların faaliyetlerinin devletçe denetim altında tutulması. Dış ödemelerde karşılaşılan güçlükleri gidermek, ülkeden sermaye çıkışını denetlemek, ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak, sanayii korumak ve kamu gelirlerini artırmak amacıyla gerçekleştirilir.

Döviz Kuru
Bir ülke parasının diğer ülke parasına göre değeri

Döviz Paritesi
Kamu otoritesinin ulusal para ile değer standardı olan yabancı para arasında belirlemiş olduğu fiyat

Döviz Piyasası
Döviz arz edenlerle döviz talep edenlerin karşılaştıkları piyasa. Döviz piyasasının üç ayağı vardır. Arz edenler, talep edenler ve aracılık edenler. Döviz piyasalarının diğer piyasalar gibi belirli fiziksel mekanlarda bulunmaları gerekmez. Günümüzde uluslararası döviz piyasasının başlıca merkezleri; New York, Paris, Tokyo, Frankfurt ve Londra’dır.

Döviz Spekülasyonu
Döviz kurlarının gelecekte göstereceği gelişmelere ilişkin tahminlere dayınalarak kazanç sağlamak amacıyla döviz piyasalarında sürdürülen alım satım işlemleri. Spekülatörler, değerinin düşeceğini bekledikleri dövizi elden çıkarmakta, değer kazanacağını düşündükleri dövizlere yatırım yapmaktadır. Spekülatörlerin etkinlikleri uluslararası para piyasasında döviz kurlarındaki istikrarsızlıkları güçlendiren bir faktördür.

Döviz Talebi
Yabancılara ödemede bulunmak amacıyla talep edilen toplam yabancı para miktarı. Döviz talebini belirleyen unsurlar şunlardır: (1) İthal mallarına olan talebin fiyat esnekliği, (2) İthalata rakip malların arzının fiyat esnekliği, (3) İthal malları arzının fiyat esnekliği, (4) İthal mallarına yönelen yabancı ülke taleplerinin fiyat esnekliği.

Döviz Kuru Rejimleri
Döviz kurları günümüzde özellikle küçük ve açık ekonomiler için taşıdıkları önem ve reel ekonomiyi doğrudan etkileme potansiyelleri nedeniyle, uygulanan para politikası çerçevesinde doğrudan hedef, gösterge veya araç olarak kullanılmaktadırlar. Döviz kuruna yönelik uygulamalar, bir uçta tamamen sabit kur sistemi, diğer uçta ise tam serbesti olmak üzere, iki rejim arasında şekillenmektedir. Tamamen sabit kur sisteminde, ulusal para yabancı bir para veya paralardan oluşan bir sepet karşısında sabitlenmekte ve bu değerin sürmesi para otoritesi tarafından bazen açık bazen de dolaylı olarak garanti edilmektedir. Para Kurulu (Currency Board) türü uygulamalarda, bir taraftan kur sabitlenirken diğer taraftan ulusal para arzı tamamen bu kur üzerinden gerçekleştirilen döviz alış-satışlarına bağlanmaktadır. Tamamen serbest kur sisteminde ise, döviz kurunun fiyatı doğrudan piyasada oluşan arz ve talebe göre belirlenmektedir. Ara rejim olarak adlandırılan, Avrupa Para Sistemine geçiş aşamasında da uygulanan kurun bir band içerisinde hareketine müsaade eden yapı ile kontrollü dalgalanma (managed float), sürünen kur (crawling peg) adı altındaki sistemlerde ise, kur belli bir takım kriterlere göre yönlendirilmekte ve para otoritesi tarafından gerektiğinde müdahale edilmektedir. Kura yönelik bu tür rejimlerin seçimi, ülkelerin içinde bulunduğu şartlara göre değişmektedir

Döviz Tevdiat Hesabı
Yurtiçi ve yurtdışında yerleşik kişilerin, ticari bankalarda açmış oldukları yabancı para cinsinden mevduata verilen isimdir.

DPT
Devlet Planlama Teşkilatı, kalkınma çabası içinde olan ülkelerde ekonominin belli bir plana göre yürütülmesi için kurulan örgüt

DDP
Gümrük resmi ödenmiş olarak teslim.

DDU Ticari
Gümrük resmi ödenmeden teslim

Drago Doktrini
Borç ödetmek için askeri güce başvurulmaması ilkesi. Devletlerin borçlarını ödeyememeleri halinde ortaya çıkacak duruma ilişkin uluslararası hukuk görüşüdür. Bir devletin vatandaşlarının bir başka devletten alacaklarını tahsil edemedikleri durumlarda bu kişilerin vatandaşı bulundukları ülkenin zorlama tedbirlerine başvurması konusu 20. yüzyıl başlarında sık sık tartışılmıştır.

Dualizm
Aynı toplumsal çevrede iki bazen de daha fazla ayrı iktisadi sürecin veya piyasanın birarada olması

Due Diligence
Bir girişimcinin ve iş planlarının temel değerlendirmesinin ve detaylı analizlerinin yapılması; vergi borcu, SSK borcu, Danıştay«da herhangi bir hukuki sorun olup olmadığı gibi risklerin araştırılması.

Dumbarton Oaks Konferansı
İkinci Dünya Savaşı sonlarında ABD, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Çin temsilcilerinin Washington’da BM teşkilatının kuruluşuna ilişkin konuları görüştükleri toplantı. 1944 yılının ağustos ekim ayları arasında sürdürülen toplantılarda yeni kurulacak teşkilatın Milletler Cemiyeti’nden daha güçlü ve işlerliği olan bir Güvenlik Konseyi’ne sahip olması ve beş büyük ülkenin (ABD, Sovyetler Birliği, Çin, İngiltere, Fransa) bu konseyin daimi üyeleri olmaları kararlaştırılmıştır. Buna karşılık veto, bazı ülkelerin üyeliği gibi üzerinde anlaşmanın sağlanamadığı konuların çözümü daha üst düzeydeki görüşmelere bırakılmıştır.

Dur Kalk Politikası
Kısıtlamalardan oluşan kısa dönemlerle, enflasyonun kısa dönemlerini birleştiren ekonomi politikası. Terim İngiltere’de 1960’ların başında, herhangi bir uzun vadeli ekonomik planlaması bulunmayan Macmillan hükümetini eleştirmek için kullanılmıştır.

DURAN VARLIKLAR
Şirketin likit olmayan aktiflerini gösterir, yani uzun vadeli alacaklar, iştirakler ve maddi duran varlıklar.

Durgunluk
Bir ekonomide sermayenin etkinliğinin, ekonominin bütün kesimlerinde cari faiz haddinin düşebileceği en düşük sınırının bile altında kalması durumuk

Duruma Özel İhracat Lisansı
Belirli ticari malların ihracatı için hükümet tarafından hazırlanmış izin belgesidir.Bu lisans özel bir işlem veya belirli bir zaman diliminde yapılması gereken ihracat içindir.

Dünya Altın Konseyi
1987 yılında İsviçre yasalarına göre kurulmuştur. Dünyanın önde gelen altın madeni şirketlerince finanse edilir. Kar amacı olmayan bir kuruluştur. Amacı, altın konusunda araştırmalar yapmak ve yayınlamak, altına yeni kullanım alanları geliştirmek, süs, yatırım ve sanayi amaçlı kullanımları teşvik etmek ve altın ürünlerini geliştirmektir. 2002 yılı itibariyle 22 ülkede hizmet verir. Dünya altın talebi üzerine ve faaliyet gösterdiği ülkelerdeki altın pazarları hakkında çeşitli araştırmalar yapan Konsey, pazar araştırmaları ve dünya altın takı talebi konusunda çok geniş istatistiklere sahiptir.

Dünya Bankası
Çok taraflı bir kredi ajansıdır. Amacı, üye ülkelerin gelişmesine yardımcı olacak mali kaynakları sağlama ve bu ülkelere özel yabancı sermaye yatırımlarını yönlendirmektir. Banka, sağladığı krediler için devlet garantisi talep eder. Kalkınma projelerinin en büyük kaynağı konumundadır. Finans kaynaklarının yanı sıra yetişmiş elemanlarını ve bilgi birikimini kullanarak dünya yüzünde yoksulluğa karşı mücadele eder. 1944 yılında kurulmuştur.

Dünya Ekonomisi
(1) bir iş bölümü etrafında birçok ülkenin oluşturduğu birim, (2) ülke ekonomilerinin tek tek oluşturduğu hiyerarşik yapı, (3) mal sermaye ve emek akımlarıyla ilişki kurmuş ülke ekonomilerinin bütünü.

Dünya Ticaret Teşkilatı
1995’in ocak ayında kurulmuştur. Kuruluş anlaşmasını 124 ülke imzalamıştır. Ticarette dünyanın globalleşmesi konusunda çalışmalar yapar. Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası ile eşit statüdedir. GATT’a bağlı bir kuruluştur. Dolayısıyla GATT anlaşmalarına uyulması konusunda ilgili ülkeleri zorlayıcı tedbirlere başvurur. GATT’ın 128 üyesinden daha geniş bir üye potansiyeline sahiptir. İlgi alanı daha geniştir. GATT sadece mal ticaretiyle ilgilenirken bu kuruluş, mal, hizmet ve fikri mülkiyet alanlarını da kapsar. GATT’ın geçici bir örgüt olmasına karşılık WTO süreklidir.

Düopol
Sadece bir üreticinin buna karşılık çok sayıda tüketicinin bulunduğu piyasa; bir malın yalnızca iki satıcının elinde bulunması ya da piyasanın iki satıcı tarafından paylaşılmış olması durumu. Bu piyasa tüketiciler açısından tam rekabet piyasasına çok benzer. İreticiler arzı kontrol edemezler. Birinin davranışı diğerinin satış fiyatını etkiler. Sonuçta ortaya çıkan satış fiyatı tekel piyasasındaki fiyata yaklaşır.

Düopson
Bir piyasada aynı malı arayan iki alıcının olması hali; çok sayıda satıcı karşısında sadece iki alıcı bulunması

Düşük Mal
Tüketicilerin gelir düzeyi yükselirken tüketimleri azalan mallar

Dzaybatsu
Japonya’da büyük tekelci birlikler. Japonya’nın tüm ekonomisini ve politikasını kontrol ederler. Bankalara ve endüstriye hakimdirler.