Etiket arşivi: Gresham Kanunu

G ekonomi terimleri sözlüğü

G7 / G8
Sanayileşmiş zengin ülkelerin oluşturduğu grup; ABD, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Kanada. 1975«ten beri yıllık ekonomi zirveleri düzenlemektedirler. Son zamanlarda Rusya«nın da katılımıyla G8 olarak anılmaktadır

G20
ABD, AB, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Kanada, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Güney Kore, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Türkiye«nin oluşturduğu grup. Dünyadaki ekonomik krizleri önlemek amacıyla çalışır. Bünyesinde G7 ülkeleri de bulunur. Böyle bir birliğin oluşturulması teklifi, Uzakdoğu, Rusya ve Brezilya«da finans piyasalarının çökme ihtimaline karşılık, 1998 yılının ekim ayında dönemin ABD Başkanı Bill Clinton«dan gelmiş, IMF«nin 25 Eylül 1999 tarihindeki toplantısında da resmen açıklanmıştır.

GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) Ticaret ve Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması.
Uluslararası ticareti, haklar ve sorumluluklar açısından düzenleyen çok taraflı bir anlaşmadır. 1947’de 23 ülke tarafından imzalanan bir anlaşma ile kurulmuştur. 1 Ocak 1948«de de yürürlüğe girmiştir. 1955«den beri Ticaret İşbirliği Teşkilatı (OTC – Organisation for Trade Cooperation) tarafından yönetilir. Arthur Dunkel kuruluşun mimarı olarak bilinir. 23 kurucu üye, 45 bin kalem malın gümrük tarifinde karşılıklı taviz vermiştir.

Garanti Ödemesi (Payment Under Guarantee) (PUG)
Mal ile ilgili herhangi bir sorun olmadan , yurtdışındaki alıcının konkordato , iflas veya ödeme güçlüğüne düşmesi durumunda , fatura vadesinden sonra 90. günde IF tarafından , fatura bedelinin tamamının satıcıya ödenmesi.

Gayrı Kabilî Rücu Akreditif
“İthalatçının kararlaştırılan şartları tamamen yerine getirmesi üzerine, akreditif vadesinde çekilecek poliçelerin akreditifi açan banka tarafından kabul edileceği veya ödeneceği konusunda kesin bir taahhüt içeren akreditif. Tarafların isteği ve onayı olma”

Gayrimenkul Sertifikaları
İhraçcıların bedelleri inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, değerleri birbirine eşit, hamiline yazılı menkul kıymettir.

Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
Gayrimenkuller ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarından oluşan portföyü işleten ve gayrimenkule dayalı projelere yatırım yapan sermaye piyasası kurumlarıdır.

Gayrisafi Küresel Hasıla
Dünyadaki bütün mal ve hizmetlerin toplam gayrısafi değeri

Gayrisafi Milli Harcama
Bir ülkede belirli bir dönemde tüketilen mal ve hizmet miktarı ile yapılan yatırımlar toplamı. Bu değerden vasıtalı vergiler çıkarıldıktan sonra kalan değer, söz konusu ülkelerde yapılan harcamaların toplamını ifade eder.

Gayrı Safi Milli Hasıla GSMH;
Bir yıl boyunca üretilen sermaye, mal ve hizmetlerin veya yaratılan katma değerlerin toplamı, ülke ekonomisi tarafından üretilen mal ve hizmetlerin toplam piyasa değeri

GCC (Gulf Cooperation Council)
Körfez İlkeleri İşbirliği Konseyi. Bölgedeki ülkeler arasında ekonomik bütünlüğü sağlamayı amaçlar. Suudi Arabistan, Kuveyt, BAE, Bahreyn, Katar ve Umman tarafından 25 mayıs 1981 tarihinde kurulmuştur.

Geçici işsizlik
Çalışanların hangi nedenle olursa olsun iş yerini veya işini değiştirmek amacıyla bir süre işsiz kalması

Geçim ekonomisi
Üretici birimlerin üretimlerini pazar için değil kendi ihtiyaçları için yaptığı, tüketim için pazarlara bağımlı olmadığı ekonomi; mübadele için olmayan, tüketim için üretmeye dayalı tarımsal ekonomi. Yaşamın temel ihtiyaçlarından sadece biraz daha fazlasını karşılayacak miktarda üretim yapılır. İçüncü Dünya«nın yoksulluğu ve azgelişmişliğinin önemli nedenleri arasındadır.

Geçinme endeksleri
Tüketicinin geçinmesi için gerekli olan belirli mal ve hizmet fiyatlarıyla hesaplanan endeksler. Hesaplarda ortalama bir ailenin harcamalarını gösteren tüketim kalıpları kullanılır.

Gelir
Ücret ve maaşları, menkul değerlerden sağlanan faiz ve kar paylarını, kiraları ve işletme net karlarını kapsar. Gayrimenkul ve menkul kıymetlerdeki değer artışları da en azından harcama gücünü artırdıkları ölçüde gelir olarak kabul edilmelidir

Gelir dağılımı
Bir ülkedeki toplam gelirin bireylere ya da değişik sınıf ve tabakalara dağılımı; bir ekonomide belirli bir dönemde yaratılan gelirin kişiler, gruplar ve üretim faktörü sahipleri arasında paylaşımı. Gelirin tüketici birimleri, aileler ya da kişiler arasında bölüşümüne “kişisel gelir bölüşümü”, üretim faktörlerine göre bölüşümüne de “fonksiyonel gelir bölüşümü” denir.

Gelir Ortaklığı Senetleri
Köprü, baraj, elektrik santralı, karayolu, demiryolu, telekomünikasyon sistemleri ile sivil kullanıma yönelik deniz ve hava limanları ile benzerlerinden, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanlarının gelirlerine, ortak olunması için çıkarılan senetlerdir

Gelir teorisi
(1) para değerinin gelir düzeyindeki ve bölüşümündeki değişikliklerle açıklanması, (2) uluslararası ticareti ülkelerin talep yapılarına göre açıklayan ve gelir düzeyleri benzer yapıda olan ülkelerin talep yapılarının da birbirine benzer nitelikte olacağını, dolayısıyla gelir düzeyleri birbirine yakın olan gelişmiş ülkelerle az gelişmiş ülkelerin daha çok kendi aralarında ticaret yapacaklarını ileri süren görüş

Gelir vergisi
Gerçek kişilerin bir dönemde elde ettikleri kazançların tutarı üzerinden alınan vasıtasız vergi

Genel Borçlanma
Anlaşması 1960’ların başında IMF’nin mali kaynaklarını genişletme ihtiyacının belirmesi sonucu imzalanan bir anlaşmadır. Buna göre ABD, İngiltere, Federal Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, İtalya, İsveç, Kanada ve Japonya’dan oluşan “Onlar Grubu”nun, 24 ekim 1962’de yürürlüğe giren Genel Borçlanma Anlaşması uyarınca IMF’ye 6 milyar 500 milyon SDR tutarında kredi açması öngörülmüştür. Anlaşmada taraf olmayan İsviçre de 200 milyon dolarlık taahhütte bulunmuştur. Anlaşma 26 aralık 1983’de genişletilmiş, 1984’de İsviçre de taraf sayılmıştır.

Genel Finans Ortaklıkları
Alacakların temellükü ve bu alacaklar karşılık gösterilerek düzenlenen varlığa dayalı menkul kıymetlerin ihracı ve halka arzı amacıyla kurulan anonim ortaklıklardır.

Genel grev
Ekonomik ve politik haklar almak isteyen işçi sınıfının kitlesel hareket biçimlerinden biri; işçilerin ya kendi başlarına ya da sendikanın talimatıyla, mesleki veya siyasi amaçlı olarak yaptığı, işi topluca bırakma eylemi. İşi örgütlü ve planlanmış bir şekilde tümden veya kısmen durdurma şeklinde görülebilir

Genel İhracat Lisansı
Duruma özel ihracat lisansı gerekmediğinde kullanılan, çeşitli ticaret lisanslarından herhangi biri.Bu lisansla yapılan gemi taşımacılığında özel bir resmi veya yazılı izin gerekmez.

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi
Sanayileşmiş ülkelerin az gelişmiş ülkelerden ithal ettikleri sanayi mamullerine belli sınırlar içinde gümrük tarifesi uygulamalarını ya da düşük oranlı tarifeler uygulamalarını öngören sistem. Az gelişmiş ülkelerin talebi ile gündeme gelmiş, 1971’de AET, 1976’da ABD ve daha sonra da değişik tarihlerde Japonya, İskandinav ülkeleri, Avustralya gibi diğer sanayileşmiş ülkeler tarafından benimsenerek farklı biçimlerde uygulanmaya başlamıştır.

Gerçek fiyat
Muhtemel arz ve talep fiyatlarından arz ve talep edilen miktarların kesişmesi halinde oluşan fiyat

Geri Çevrilemez Kredi Mektubu
Tüm gerekli koşullar sağlandığı takdirde bankanın ödemenin banka tarafından garantilendiği kredi mektubudur.

Geri Ödeme
İthal edilmiş malzemeler veya hammaddelerle üretilmiş ve daha sonra ihraç edilmiş giyim eşyaları üzerinden kesilen gümrük vergisinin, 99% una kadar olan kısmı geri ödenir.

Geri Ödeme Sistemi
Serbest dolaşımda bulunan eşyanın işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi halinde, bu eşyanın serbest dolaşıma girişi esnasında tahsil edilmiş olan ithalat vergileri, dahilde işleme rejimi kapsamında geri verilir. Eşyanın bu şekilde dahilde işleme rejiminden yararlanmasına geri ödeme sistemi denir.

Geri Temlik
Temlik edilmiş ve tahsilatı mümkün olmayan faturaların satıcının hesabına iadesi.

Getiri Endeksleri
Hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimlerin yanı sıra şirketlerin ödedikleri kar paylarını da dikkate alarak hesaplanan endekslerdir.

Giffen paradoksu
Genel kuralın istisnası olarak bir malın fiyatının arttığında talebinin de artması ile ortaya çıkan çelişik durumdur. İngiliz iktisatçı Sir Robert Giffen (1837-1910) tarafından ileri sürülmüştür. Giffen çelişkisinin klasik örneği, ekmeğin fiyatının artmasıyla talebinin de fazlalaşmasıdır. Bunun kaynağında, belirli koşullar altında, düşük ve sabit gelir düzeyinde, fiyatların artması karşısında insanların gıda maddesi ihtiyaçlarını daha fazla ekmek talep ederek gidermeleri gerçeği yatmaktadır. Bu tip mallara “Giffen malı” dendiği de olur.

Girişim
Anamalcı ekonomi edebiyatında “üretim etmenleri birimi” olarak tanımlanır. (1) üretim faktörlerini planlı ve sistemli bir biçimde bir araya getirmek suretiyle mal ya da hizmet üretimi amacını güden üretim birimi, işletme ekonomisi açısından firma, (2) çeşitli ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirildiği iş yeri.

Girişimci
Müteşebbis; gerekli sermayeyi ve üretim girdilerini sağlayarak bir işletme oluşturan kimse; üretim faktörlerini veya alıcıyla satıcıyı bir araya getiren kişi; piyasa koşullar içinde sermayeye en yüksek geliri sağlayacak mal ve hizmetlerin üretimini öngören ve bu amaçla sermayeyi üretim sürecine sokan kişi

Gizli işsizlik
Bir sanayi dalında ya da sektörde istihdam edilmekte olanların bir kısmının işten çıkarılmalarına rağmen üretimde azalmanın olmadığı işsizlik türü

Gizli vergi
Ürünün fiyatına dahil olan vergi. Katma değer vergisi hariç, hemen hemen bütün dolaylı vergiler gizli vergi kapsamında düşünülebilir.

Globalleşme
Şirketlerin dünyaya açılma politikası, kendi ülke sınırları dışında iş yapmaları. Yönetim literatüründe 1990’lara kadar olan süre içinde `globalleşme’ kavramına çok sık rastlanmasa da, globalleşme bir iş stratejisi olarak yeni bir yöntem değildir. Globalleşme stratejisi, 20. yüzyılın başlarında bazı şirketler tarafından benimsenmiş ve uygulanmıştır.

Glokalizasyon
Çok uluslu şirketlerde yetkiyi merkezden uzaktaki şubelere dağıtma eğilimi. Karar verme yetkisi yerel yöneticilere bırakılarak şirket kültürünün yerel şartlara uydurulması sağlanır.

Gosbank
Sovyetler Birliği’nde döviz işlemlerinden sorumlu Devlet Bankası

Gosplan
Sovyet planlama sürecinin merkezi koordinatörü olan kuruluş, Devlet Planlama Komitesi. Yönetim Kurulu Başkanı Bakanlar Kurulu üyesidir.

Gölge fiyatlar
Fiyatların yetersiz olduğu ya da hiç oluşmadığı durumlarda toplumsal fayda ve maliyetleri yansıtması için mallara ve faktörlere bağlanan fiyatlar

Gönüllü işsizlik
İradi işsizlik, cari ücret düzeyinde çalışmak istememeleri nedeniyle işsiz kalanların ortaya çıkardığı işsizlik

Görünmez el
Ekonomik yaşamın varsayılan doğal düzenini sağladığı düşünülen güç; liberal iktisat düşüncesine göre ekonomik hayatın düzenlenmesi sırasında fiyat mekanizması aracığıyla kendini gösteren ve piyasadaki dengeyi sağlayan düzenleyici güç.

Götürü vergi
Vergi mükelleflerinin durumu ve gerçek matrah dikkate alınmadan genel bir takdirle, yasal ölçütlerle saptanmış vergi; gelir ve kazancın değerine bağlı olmadan sabit bir matrah üzerinden alınan vergi. Bu yöntemde defter tutma yükümlülüğü yoktur. Ancak mükellef zarar da etse belirlenen vergiyi ödemek zorundadır.

Gözaltı Pazarı
Hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketler ve/veya hisse senetleri işlemleri ile ilgili olarak olağan dışı durumların ortaya çıkması, hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketler tarafından kamunun zamanında, tam ve sürekli aydınlatılmasına ve mevcu

Gözetleme Şirketi
“Malı ihracatçı veya alıcı adına ihraç veya ithal noktasında ağırlık, miktar ve kalite gibi konularda kontrol edip rapor veren tarafsız şirket. ”

Gresham Kanunu “Kötü para iyi parayı kovar” kanunudur.
Buna göre, nispi nominal değerleri aynı, külçe değerleri farklı iki madeni paradan külçe değeri yüksek olan dolaşımdan çekilir. Böylece külçe değeri küçük olan para (kötü para), külçe değeri yüksek olan parayı (iyi parayı) kovmuş olur. Kanuna ilişkin tipik örnek altın ve gümüş sikkelerin birlikte dolaşımda bulunması durumudur. Buna göre gümüş (kötü para), altını (iyi parayı) dolaşımdan çıkarmıştır. Kanun, İngiltere’de Kraliçe 1. Elizabeth’in mali danışmanı Sir Thomas Gresham’ın (1519-1579) adıyla anılmaktadır.

Grev
İşçilerin işveren tarafından öngörülen koşullarda çalışmayı reddederek işi toplu halde bırakması; kollektif olarak işin durdurulması; ücretlerinin, çalışma saatlerinin veya başka isteklerinin patronları tarafından kabul edilmesi için işçilerin çalışmalarını tatil etmeleri

Güdümlü ekonomi
Dirije ekonomi; hükümet tarafından düzenlenen ekonomi, kapitalist ekonomide devletin piyasa faaliyetine müdahale edip ekonomiye dolaylı ya da dolaysız olarak yön vermesi. Fiyatlara narh koymak, ekonomik etkinlikleri sıkı bir şekilde kontrol etmek, kar oranlarını saptamak, tüketimi, ithalatı, hammadde ve üretim faktörlerini denetlemek biçiminde doğrudan olabildiği gibi vergileri ayarlamak, bütçe harcamalarını düzenlemek, para politikası uygulamak şeklinde dolaylı da olabilir. Serbest piyasa ekonomisinin karşıtıdır.

Gümrük
(1) devlet sınırlarından her türlü geçişi denetleyen devlet kurumu. Görevi, devlet tarafından konan gümrük kurallarına uyulmasını sağlamak, dışalımı yapılan malları denetlemek ve gümrük vergisi almak, dışalımı yasaklanan ve yurda sokulmak istenen mallara el koymak ve ceza kesmektir. (2) sınırdan geçen her tür eşyadan alınan vergi, resim ve harçlar

Gümrük Antreposu
Gümrük görevlileri tarafından yetkilendirilmiş ve uzaklaştırılana kadar ödemeleri ertelenmiş olan malların saklandığı depodur.

Gümrük Beyanı
Belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulması talebinde bulunulmasına denir.

Gümrük birliği
İki veya daha fazla ülkenin, gümrük vergilerini kaldırıp kendi toprakları arasında malların serbest dolaşımını sağlamaları, üçüncü ülkelere aynı gümrük vergilerini uygulamalarıdır. Gümrük birliği kuran ülkelerin iç sınırlarında gümrükler kalkar ancak diğer ülkelerden gelen mallara gümrük uygulanır. Bu gümrük tarifesi de ortaktır. Malların serbest dolaşımını engelleyici her tür kısıtlama ve korumacı engel gümrük birliği uygulanan ülkeler arasında ortadan kalkar. Birliğe dahil olan taraflar, birbirlerine gümrük vergisine eş etkili başka vergiler uygulayamazlar.

Gümrük Denetimi
Gümrük mevzuatına ve gereken hallerde gümrük gözetimi altındaki eşyaya uygulanacak diğer hükümlere uyulmasını sağlamak üzere eşyanın muayenesini, belgelerin varlığının ve gerçekliğinin kanıtlanmasını, işletme hesaplarının, defterlerinin ve diğer yazılı belgelerin tetkikini, nakil araçlarının kontrolünü, bagajların ve kişilerin yanlarında ya da üstlerinde taşıdıkları eşyanın kontrolünü, idari araştırmalar ve benzeri diğer işlemlerin yapılması gibi özel işlemlerin yerine getirilmesini ifade eder

Gümrük İdaresi
Gümrük mevzuatında belirtilen işlemlerin kısmen veya tamamen yerine getirildiği merkez veya taşra teşkilatındaki hiyerarşik yönetim birimlerinin tamamını ifade eder.

Gümrük Komisyoncusu
Gümrüğe mal getirmek veya bulunan malları temizlemekle görevli,lisanslı şahıs veya firma.

Gümrük Müşaviri
Eşyanın giriş, çıkış, aktarma, transit ve diğer Gümrük işlemlerini sahipleri adına, Gümrük Kanununun uygulanmasında vekilleri sayılarak kovalayan ve Gümrükler Genel Müdürlüğü’nce tescil edilerek kendilerine fotoğraaflı bir kimlik belgesi verilen serbest meslek sahipleridir.

Gümrük Rejimi
a) Serbest dolaşıma giriş rejimini,b) Transit rejimini,c) Gümrük antrepo rejimini,d) Dahilde işleme rejimini,e) Gümrük kontrolü altında işleme rejimini,f) Geçici ithalat rejimini,g) Hariçte işleme rejimini,h) İhracat rejimini ifade eder.

Gümrük Resmi
İthal edilecek mallardan gümrük giriş tarifesi cetvellerine göre alınan vergi.

Gümrük Statüsü
Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girmiş olup olmadığı yönünden durumunu ifade eder.

Gümrük vergileri
Malların gümrük sınırlarını aşmaları durumunda değer ve miktarlarına göre alınan vergiler

Gümrük vergisi iadesi
Tekrar ihraç edilmek koşuluyla ithal edilen mallar üzerinden ülkeye giriş sırasında alınan gümrük vergisinin, mallar ihraç edilirken iade edilmesi

Gümrük Veri Ambarı Sistemi
GİMOP Projesi çerçevesinde, Türkiye genelinde tüm gümrük idarelerinde operasyonel olarak girilen ithalat, ihracat, transit ve kaçakçılık olaylarına ilişkin bilgilerin Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde merkezde oluşturulan bir veri tabanında toplanarak, karar vericilere bilginin hızlı ve sağlıklı iletilmesini sağlayan sisteme denir

Günlük kur
Döviz kurunu merkez bankası tarafından belirli bir formüle göre her gün saptanması ve açıklanması. Bu yönteme gerçek anlamda bir serbest döviz piyasasının bulunmadığı ülkelerde, sabit kur sisteminin dış ödemeler açısından yarattığı sakıncaları azaltmak amacıyla başvurulur. Söz konusu sakıncalar, yerli paranın aşırı değerlenmesinin ihracatı caydırması, ithalatı ve döviz spekülasyonunu özendirmesidir. Bu sakıncalara çapraz kur farklarının oluşumu ve gelişiminden kaynaklanan aksaklıklar da ilave edilebilir.