Etiket arşivi: hazine

H ekonomi terimleri sözlüğü

Hakim firma
Ekonomik karar ve politikalarda diğer firmalardan bağımsız olarak davranabilen ve diğer firmaları da kendisine uydurabilen firma

Halka Arz
Şirketlerin kaynak ihtiyacını karşılamak amacıyla öz kaynak yoluyla senet ihraç ederek (fonlama) kaynak sağlamasıdır. Şirketler kaynak ihtiyaçlarını faiz karşılığı yabancı kaynaklardan (borç) ya da öz kaynaktan (ortaklardan sermaye yoluyla veya faaliyetler sonucu kazanç yoluyla) sağlar. Öz kaynak için ödenmesi gereken ve ortaklar tarafından belli bir taban limitte beklenen temettü geliridir. Öz kaynak yoluyla fonlama yani senet ihraç ederek toplanacak fonların maliyeti, borçlanmadan daha ucuz ise, şirketler halka arza başvurma yolunu tercih edecektir.

Halka Arza Aracılık
Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satışına aracılıktır.

Hamule Senedi
“Nakliye veya Taşıma senedi de denir. Malı gönderenle nakleden, malın ne şekilde nakledileceğine, teslim ve tesellümüne mahsus esasları kapsayan senettir. ”

Hansa Birliği
Ortaçağ Almanyası’nda bazı şehirler arasında yapılan ticari ittifak; tüccar loncası. Dışalım ve dışsatım yapan adi şirketlerden oluşmuştur. 12. yüzyıldan itibaren İngiltere, Kuzey Almanya ve Kuzey Fransa’da ticari zarar tehlikesine karşı oluşturulmuş bir birliktir. 13. ve 15. yüzyıllar arası, Avrupa«nın kuzeyinde önemli bir ekonomik ve siyasal güç olmuştur. Bu birliğin oluşturulmasına önayak olan grup, Ren bölgesi tüccarlarıdır. 1280«lerde ortak çıkarları korumak amacıyla işbirliğine gitmişlerdir. Birliğe daha sonra kuzey Alman kentleri de katılmıştır.

Harcama vergisi
Gider vergisi; kişinin bir yıl içinde yaptığı harcamaların toplamından alınan vergi. Bazı ülkelerde gelir vergisi yerine uygulanır. Özellikle İngiliz ekonomisti Nicholas Kaldor tarafından önerilmiş ve savunulmuştur. Kaldor’a göre vergi kişinin tasarruflarından değil, harcamalarından alınmalıdır. Çünkü tasarruflar bireylerin ulusal servete kattıkları değerdir.

Harç
Genellikle kamu kuruluşlarının sundukları hizmetlerden yararlananların bunun karşılığında ödedikleri bedel

Hasıla
Bir üretim faaliyeti sonunda yaratılmış bulunan mal ve hizmetlerin değerlerinin belirtilmesi amacıyla kullanılan terim

Hata Konşimentosu
Malların teslim alındığında hasarlı olduğunu bildiren makbuzdur.

Hava İrsaliyesi
Belli bir varış noktasına nakledilen malların hem yurt içi hem yurt dışı uçuşlarını kapsayan konşimentodur. Bu hava taşımacılığında, nakliyeci için, listelenmiş olan malları aldığını kabul ettiği ve malları daha önce belirlenmiş olan havaalanına sevk edeceğini bildiren makbuzdur.

Hava Navlunu
Havayolu ile yük taşıma ücreti

Hava Taşıma Senedi
Havayolu ile taşınan malların sağlıklı bir şekilde alıcısına ulaşmasını temin etmek için uygulanan sigorta

Havale
El değiştirme, aktarma, döviz transferi, devir, virman, temlik; bir banka hesabındaki fonların bir başka hesaba aktarılması

Havana Sözleşmesi
1948 yılında Küba’nın başkenti Havana’da imzalanan ve Birleşmiş Milletler bünyesinde Uluslararası Ticaret Örgütü (International Trade Organization) adlı kuruluşun oluşturulmasını öngören sözleşme

Hayali İhracat
Yurt dışına gerçekte olmayan bir mal sevkinin olmuş gibi gösterilmesidir. Birkaç şekli vardır. Birincisi naylon fatura düzenleyip hiç mal göndermeden yapılır. İkincisi ihracına prim verilen mallar söz konusu ise, başka mal gönderilir. Primli mal işlemi yapılır. Bir de malın gerçek fiyatının üzerinde gösterilmesiyle yapılabilir. Hayali ihracat yapabilmek için alıcı firmaya anlaşmak gereklidir.

Hazine
Kamusal gelirlerin toplanması ve kamusal giderlerin düzenlenmesi faaliyetlerini yürüten kurum. Bu hazine işlemleri yurt içi ve yurt dışı olmak üzere ikiye ayrılır. Yurt içi işlemlerin başlıcaları gelirlerin toplanması, giderlerin ödenmesi ve iç dalgalı borçlara ilişkin işlemlerdir. Yurt dışı işlemler ise genel olarak borçlanma ve kambiyo denetimi faaliyetleridir.
Görevleri
* Bütçede açık çıkması halinde denkleştirici işlem yapar, yani gelir ve gider dengesizliğinden doğan bu açıkları karşılar.
* Siyasal partilere yardım.
* Yerel yönetimlerin, öteki özerk ve katma bütçeli kuruluşların finansman açıklarını giderme, bunlara çıkaracakları tahvillerde kefil olma.
* Tarım ürünlerine destek sağlama.

Hazine Açığı
Hazine, devletin harcama ve gelirlerinin gerçekleştiği soyut bir kasa olan kurumdur. Belli bir dönemde Hazinenin kamusal giderlerinin finansmanı için yapılan ödemeler, toplanan kamu gelirlerini aşması durumunda Hazine açığı ortaya çıkar.

Hazine Bonosu
Hazine tarafından vadesi 1 yıldan kısa süreli olarak çıkarılan ve iskontolu olarak işlem gören borçlanma senetleridir.

Heckscher-Ohlin Teorisi
Uluslararası ticareti, üretim faktörlerinin ülkeler arası dağılımındaki oransızlıkla açıklayan teori. Her ülke farklı oranlarda üretim faktörlerine sahiptir. Buna göre her ülke en çok sahip olduğu faktörleri göreli olarak yoğun biçimde kullanan malları ihraç, en az sahip olduğu faktörleri yoğun olarak kullanan malları ithal eder.

Hedging
*Döviz ve para piyasalarında gelecekteki kur riski ve fiyat hareketlerinden korunmak için yapılan vadeli işlemlerdir.
*Fiyat dalgalanmalarının yol açtığı zarar riskini azaltma yöntemi; birbirinin aynı ya da çok benzer malları eşit miktarlara ayırarak iki farklı piyasada aynı anda satma ya da satın alma işlemi. Bir tahıl tüccarının buğday satın alması ve aynı anda aynı miktarda buğdayı ileride teslim etmek üzere satması gibi. Tüccar böylece riski, fiyat hareketlerini tahmin etme becerisine güvendiği bir spekülatöre aktararak kendini fiyat değişikliğinin yol açtığı zarara karşı korumuş olur. (2) riski azaltma, kur riskine karşı korunma, kur farklarına karşı korunmak için döviz piyasalarında uygulanan yöntem.

Hesaben Saklama (Book Entry)
Kıymetlerin elektronik ortamda hesaben saklanmasını ifade eder. Örneğin T.C. Hazine ihalesinden alınan kıymetler, katılımcılar tarafından fiziki olarak talep edilebileceği gibi (bu kıymetler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından bastırılmaktadır) makbuz karşılığı elektronik ortamda katılımcıların hesabına da aktarılabilmektedir. Şahıslar da, makbuz karşılığı kıymetlerini hesaben saklatabilmektedirler. Fiziki olarak elde bulunan bir kıymetin, sonradan bir hesaba yatırılması da kıymeti bu forma sokmaktadır.

Hinterland
Arka ülke; gerideki topraklar; ekonomik bir merkeze bağlı olan bölge; bir yerleşim merkezinin ticaret merkezi durumunda olduğu ve ürünleri toplayıp gelen malları dağıttığı çevre; iç bölge; arka bölge; art ülke

Hiper enflasyon
*Çok yüksek enflasyon
*Dörtnala enflasyon olarak adlandırılır. Paranın değerinin yitirdiği en şiddetli enflasyon biçimidir. İktisat tarihinde çoğunlukla savaş ya da sonrasında ortaya çıkmış ve yeni bir para biriminin kurulmasını zorunlu hale getirmiştir

Hipermarket
Süper marketlerin 5-10 katı büyüklüğüne ulaşan dev mağaza, büyük süpermarket, maliyeti düşürücü stoklama sergileme ve stok kontrolu yöntemleri kullanarak fiyatları minimum düzeyde tutmayı ve cironun büyüklüğü sayesinde kar etmeyi amaçlayan perakende satış yeri

Hisse senedi
Sermayesi hisselere bölünmüş ortaklıklar tarafından çıkarılmış ortak sermaye üzerinde tek ve bölünmez bir hak sağlayan ve sahiplerinin mali sorumluluklarının üstüne yazılı değerle sınırlı olduğu menkul değerler

Hissedar
Bir anonim şirketin hisse senedine sahip olan şahıstır.

Hizmetler Endeksi
Ulusal Pazar’da işlem gören ve sadece hizmetler sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.

Holding
Birçok şirketi içinde toplayan ve onların hisse senetlerine sahip olarak yöneten şirketler grubu. Holdinge bağlı şirketlerin tüzel kişiliği devam eder. Tröstün yasal şeklidir. Holdinge bağlı şirketler biçimsel olarak bağımsız görünür. Gerçekte ise holdingin mali denetimi altındadırlar. Mümkün olan en düşük miktarda yatırımla birçok şirketin denetimini tek elde toplamanın bir aracıdır.

Homo economicus
Ekonomik insan, insanların en az çaba ile en yüksek faydayı hedeflemeleri. Deyim, klasik ekonomistler tarafından kullanılır.

H – hukuk terimleri sözlüğü

H harfi ile başlayan hukuk terimleri sözlüğü:
  Hacet :   Gerek; gereklilik

  Hâcir :   Hicret eden; bir yerden başka bir yere göçen; sayıklayan (hasta)

  Haciz :   Borçlunun, borcunu kendi arzusu ile ödememesi durumunda, alacaklının talebiyle, borçlunun (borca yetecek miktardaki) mal ve haklarına devlet aracılığıyla (icra dairesi tarafından) el konulması.

  Hâdis :   Meydana gelen; çıkan; yeni çıkan

  Hafiyyen :   Gizli olarak; saklı olarak; gizlice

  Hafriyat :   Kazı; kazılar; toprak kazma; toprak çıkarma

  Hail :   Duvar, çit, parmaklık, tahta perde gibi taşınmazları birbirinden ayıran işaret ve engeller

  Haiz :   Sahip; elde bulunduran; taşıyan

  Hak :   Hukuk düzeni tarafından şahıslara tanınmış olan yetkilerdir

  Hak ehliyeti :   Sağ doğmak şartıyla ana rahmine düştüğü andan ölüm anına kadar olan dönemde herkesin sahip olduğu medeni haklardan (evlenme, mülk edinme vb.) yararlanma yeteneği.

  Hakikiye :   Hakikate mensup; gerçek; sahici; doğru; gerçekten

  Hakk :   Doğruluk ve insaf; bir insana ait olan şey; dava ve iddiada hakikate uygunluk; harcanmış emek; pay; hisse

  Hakkaniyet :   Hak ve adalete uygunluk; doğruluk

  hakkı hıyar :   seçimlik hak

  Hakk-ı mesil :   Su yolu hakkı

  Hakk-ı mürûr :   Geçit hakkı

  Hakk-ı şuf’a :   Önalım hakkı

  Hakk-ı şürb :   Içme hakkı; sudan yararlanmada sıra hakkı

  Haksız fiil :   Hukuk düzeninin izin vermediği, zarar verici eylemlerdir

  Haksız iktisap :   Bir kimsenin malvarlığında, haklı bir nedene dayanmaksızın başka bir kimsenin malvarlığı aleyhine meydana gelen artma ya da azalmama durumu

  halefiyet :   ardıl, yerine geçme, yerine geçen

  Halel :   Bozma; bozukluk; eksiklik; zarar

  Haleldar olmak :   Bozulmak; çiğnenmek

  Hali sabıka irca :   Eski hale getirme

  Halita :   Karışım

  Harâc-ı mukaseme :   Arâzî-i hâriciyye mahsullerinden onda birden yarısına kadar alınan vergi

  Harâc-ı muvazzaf :   Arâzî-i hâriciyye üzerine yerin tahammülüne göre,maktûiyet veçhile tayin olunan vergi

  Hariciye Vekâleti :   Dışişleri Bakanlığı

  Hârîm :   Başkasının giremeyeceği,girilmesine izin verilmeyen ev bölümü; harem

  Harnup :   Keçi boynuzu

  Hartama :   Pedavra; köknar ve lâdin ağaçlarından elde edilen, çatı örtüsü olarak kullanılan ince tahta;

  Has :   Sıkıştırmadan bir yerin içine alma; hareketten menetme; etrafını çevirme; vakfetme

  Hasârât :   Zararlar; ziyanlar; hasarlar

  Hasb-el-kanun :   Kanun gereği

  Hasb-el-memuriyye :   Memuriyet gereği

  Hasebiyle :   Yüzünden; dolayısıyla; bu nedenle

  Hasılat Kirası :   Kiraya verenin, bir bedel karşılığında, hasılat veren bir malın veya hakkın kullanımını kiracıya bıraktığı sözleşme; ürün kirası.

  Hasîm :   Iki düşmandan herbiri

  Hâsim :   Hasmeden; kat’eden, kesip atan

  Hasren :   Muhasara ederek; etrafını çevirerek

  Hâss :   Özgü

  Hatîa :   Günah; kabahat; suç; yanlış; yanlışlık

  Havale :   Yollama ödeyicisinin, para, değerli kağıtlar veya benzeri nesneleri, yollayıcı hesabına yollama alıcısına ödemek ve yollama alıcısının da bunları kendi adına teslim almak üzere yetkili kılındığı sözleşme.

  Hâvi :   Kapsar; kapsayan; içeren; içerir

  Havza-i fahmiyye :   Kömür havzası; kömür bulunan bölge

  Haylûlet :   Engel olma; araya girme; yolu kapama

  Hayr (hayır) :   Iyilik; iyi; faydalı iş; yarar

  Hayrât :   Sevap kazanmak için yapılan hayırlı işler; sevap için kurulan müessese

  Hazine :   Devletten ayrı bir kişilik oluşturmamakla beraber, bir taraftan bütçenin uygulanmasına ilişkin işlemleri, diğer taraftan da kamu gelir ve giderlerinin zaman olarak uygunluğunu sağlayan merkezi örgüt; Maliye Bakanlığı ve maliye dairelerinden oluşan örgüt; devlet kasası.

  Heder olma :   Ziyan olma

  Hedm :   Yıkma; harap etme

  Hıfz :   Saklama; koruma

  Hibe :   Bağışlama

  Hidematı amme :   Kamu hizmeti

  Hilafı :   Tersi; aksi; zıddı

  Hilkat :   Yaratılma; yaratılış; tabiat

  Himaye :   Koruma; korunma; birine arka çıkma

  Hini dava :   Dava sırasında

  Hini hacet :   Gerektiğinde

  Hisse-i şayia :   Yaygın hisse; ortak pay

  Hitâm :   Son; bitim; tükenme; nihayet

  Hizmet sözleşmesi :   İşçinin, belirli veya belirsiz bir zaman süresi içinde iş görmeyi ve işverenin de ona bir ücret vermeyi üstlendiği sözleşme.

  Hod-be-hod :   Kendi başına;kimseye danışmadan;kendiliğinden

  Huda :   Aktarma

  Hudûs :   Sonradan peyda olma

  Hukuki işlem :   Bir veya birden çok kişinin, hukuksal bir sonuca yönelttiği irade açıklaması.

  Hukuki tağyir :   Bir kimsenin, kendisine ait olmayan menkul eşyalar üzerinde bazı işlemlerde bulunarak, bu eşyanın niteliğini değiştirmesi

  Hukukun şeklî kaynakları :   Hukuk Kurallarının hangi şekillere bürünmüş olarak bize verildiğini ve nerelerde bulunduklarını göstere kaynaktır.

  Hulâsa :   Özet

  Hulûl :   Gelip çatma; girme; borcun vadesinin gelmesi

  Husule gelmek :   Doğmak; ortaya çıkmak; meydana gelmek; oluşmak

  Husûmet :   Hasım olma durumu; hasımlık; düşmanlık; (davada) karşı taraf olma

  Husûsat :   Bakımlar; işler; şekiller; yollar; konular; meseleler; maddeler

  Hususî :   Özel; kişiye ait

  Hüccet :   Senet; delil; belge

  Hükkâm :   Hakimler; yargıçlar

  Hükmî şahsiyet :   Tüzel kişilik

  Hükümsüzlük :   Bir hukuki işlemin, kanunun öngördüğü şekilde yapılamaması veya kanuna aykırı olarak yapılması halinde hukuki sonuç doğurmamasıdır.

  Hüsnü ceryan :   Iyi icra etmek

  Hüsnüniyet :   iyiniyet.