EBRD Avrupa Kalkınma ve Gelişim Bankası (European Bank for Reconstruction and Development).
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Doğu Avrupa ülkelerinin, piyasayı esas alan ekonomilerini geliştirmelerine yardım eden çok uluslu bir kurumdur. Bankaya yaklaşık 40 ülke katılmıştır. Merkezi Londra’dadır.
ECA (Economic Cooperation Administration)
Ekonomik İşbirliği İdaresi, Avrupa’nın ekonomik kalkınması için toplu yardımı öngören plan, Marshall Planı
ECIP Avrupa Topluluğu Uluslararası Yatırım Ortaklığı (European Community International Investment Participation)
Sermayenin tabana yayılmasını hızlandırıcı girişimleri desteklemek amacıyla geliştirilmiş bir programdır.
ECO (Economic Cooperation Organization)
Türkiye, İran ve Pakistan’ın katılımı ile 22 temmuz 1964 tarihinde Kalkınma ve Bölgesel İşbirliği Teşkilatı RCD adıyla kurulan ve uzun süreden beri de faaliyetleri durgunluk içinde devam eden teşkilat. 4-8 ekim 1984 ve 27-29 ocak 1985 tarihlerinde üye ülke temsilcilerinin yaptığı toplantılar sonucu adını Ekonomik İşbirliği Teşkilatı olarak değiştirmiştir.
ECOSOC (Economic and Social Council)
Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi. Teşkilatın ekonomik ve sosyal konularla uğraşmak üzere oluşturulmuş organıdır. Kendi dalıyla ilgili konularda incelemeler yapar ve Genel Kurul’a tavsiyelerde bulunur.
ECOWAS Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (Economic Community of West African States)
28 mayıs 1975’de Nijerya’nın başkenti Lagos’da yapılan bir antlaşma ile kurulan örgütün amacı, üye devletler arasındaki gümrükleri ve ticari kısıtlamaları kaldırmaktır.
ECSC (European Coal and Steel Community) Avrupa Kömür ve Çelik Birliği.
AT içinde bulunan üç kuruluştan biridir. Amacı, kömür ve çelik için ortak bir piyasa oluşturmak, farklı fiyat sistemlerini kaldırmaktır. Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman öncülüğünde, Fransa ile Almanya arasındaki muhtemel savaşları engellemek ve demir kömür rezervlerini birlikte işletmek amacıyla kurulmuştur. Bu birlik içinde kömür, demir cevheri ve metalürjik ürünler için gümrük duvarları ve miktar sınırlamaları kaldırılmış, diğer ülkelerden ithal edilecek kömür ve çelik için ortak gümrük tarifesi getirilmiş, tek bir pazar oluşturulmaya çalışılmış, üretici ve tüketici arasında ayrım gösterici işlem ve uygulamalar kaldırılmıştır. Teşkilat 1967 yılının haziran ayında kendi kendini feshederek Avrupa Topluluğu içinde yer almıştır.
ECU (European Currency Unit)
Avrupa Para Birimi. Avrupa Para Sistemi EMS’nin temelini oluşturur. Avrupa Topluluğu’na üye ülkelerin paralarının ağırlıklı ortalamasıdır. Ödeme aracı ve hesap birimi olarak kabul edilir. Uluslararası tahvil piyasalarında ve hükümetler arası ödemelerde popüler bir transfer aracı olmuştur. Fakat mal ve hizmet karşılığı ödemelerdeki payı yüzde 1 ile sınırlı tutulmuştur. Bir “sepet para” niteliğindedir. Ancak ECU sepetinde çeşitli ülke paraları sabit miktarlarda yer alır. ECU sepetinde ortalama yüzde 33.6 oranındaki ağırlığı ile Alman markı istikrar sağlayan para niteliğindedir. Temeli, 18 aralık 1978’de kabul edilen Avrupa Hesap Birimi’dir
EFTA (European Free Trade Association) Avrupa Serbest Ticaret Birliği
4 ocak 1960 tarihinde İsveç’in başkenti Stockholm’de imzalanan ve 3 mayıs 1960’da yürürlüğe giren sözleşmeyle kurulmuş teşkilattır. Kurucu üyeleri Avusturya, Danimarka, İngiltere, Norveç, Portekiz, İsveç ve İsviçre’dir. Daha sonra İzlanda da katılmıştır. Finlandiya ise teşkilatta ortak üye statüsündedir. Amacı, Avrupa Ekonomik Topluluğu’na bir alternatif oluşturmak için üye ülkeler arasındaki ticaretin geliştirilmesidir. Bu amaca yönelik olarak üye ülkeler arasında, besin maddeleriyle ilgili olanlar dışında gümrükler kaldırılmış, gümrük resimleri tedrici olarak indirilmiştir. 1 temmuz 1960 günü sanayi ürünleri üzerindeki gümrük vergileri yüzde 20, 1 ocak 1966«da tüm vergiler yüzde 80 oranında düşürülmüş, 1 ocak 1967«de de tamamen kaldırılmıştır.
EFTPOS Satış noktasından elektronik fon transferi.
Bireysel bankacılık uygulamalarının dünya çapında yaygın örneklerinden biridir. Plastik kartlar ve elektronik bankacılığın bir araya gelmesiyle oluşan bu sistem, satış noktasında yapılan ödemelerde kredi kartı veya hesaba erişim kartı ile çalışan terminallerde müşterinin kendi hesabından satıcının banka hesabına para transferi yaparak hizmet verir.
EIB (European Investment Bank)
Avrupa Yatırım Bankası. Avrupa Birliği’nin uzun dönemli kredi veren kuruluşudur. Topluluk içinde geri kalmış bölgelerdeki yatırımları özendirmek, gerekli görülen projelere destek vermek, başlıca amaçlarıdır. İye ülkelerin maliye bakanları, bankanın yönetim kurulunu oluşturur. ECU cinsinden borç senedi çıkaran ilk kuruluş olan Avrupa Yatırım Bankası, ECU özel sermaye piyasasının gelişmesine de katkıda bulunmuştur. 1958’de kurulmuştur. Kar amacı gütmez.
Efektif
Kaydi forma dönüşmemiş, ekonomik birimlerin fiilen banknot ve bozuk para olarak ellerinde tuttukları parayı ifade etmek için kullanılan bir terimdir.
Paranın gerçek değeri, itibari değer. Kambiyo rejimine göre “nakit yabancı para” demektir. Döviz kavramının aksine efektif kur, çek, senet, poliçe ve hazine bonosu gibi ödeme araçlarını kapsamaz. Efektif satış kuru, döviz satış kurundan genellikle daha yüksektir
Egzotik Opsiyonlar (Exotic Options)
Talep edenin ihtiyacına göre şekillendirilen opsiyonlardır. “Barrier option” adı altında opsiyona konu olan kıymetin opsiyonda öngörülen fiyatı, örneğin geçmesi halinde geçerliliğini yitiren opsiyonlar, ya da “Lookback options” adı altında belli bir dönemde gerçekleşen örneğin en yüksek fiyatı opsiyona fiyat kabul eden opsiyonlar bu türe örnektirler.
Ekonometri
Fiyatlar, istihsal-istihlak, geçinme endeksleri vs gibi ekonomik esasların birbirleriyle olan karşılıklı ilişkilerini gösteren çizelge, ekonomik olayların matematiksel çözümlemesi, ekonometri, matematik ve istatistik tekniklerin ekonomik sorunlara uygulandığı ekonomi dalı. Bilgisayarla değerlendirilen ekonometrik modeller, daha çok geleceği tahmin için kullanılır.
Ekonomi
(1) İlke ekonomisi, (2) Tasarruf, idare, tutum, iktisat, israftan çekinme, bir amaca ulaşmak için harcanacak parasal tutarın daha azını tüketerek aynı amaca ulaşma. Yunanca’da “evin içindeki düzen” anlamına gelir.
Ekonomik birlik
Birden fazla ülkenin dış ticaret rejimleri, yurt içi ekonomi politikaları gibi konularda ortak tavır almak üzere aralarında anlaşarak oluşturduğu anlaşma. Ekonomik bütünleşmelerin en ileri aşamasıdır. Ekonomik birlik, kendi aralarında bir ortak pazar oluşturan ülkelerin para, maliye ve vergi politikalarını da uyumlaştırmalarıyla gerçekleşir.
Ekonomik bütünleşme
Belirli bir bölgede yer alan ülkelerin aralarındaki ekonomik faaliyetleri serbestleştirerek üretim faktörleri fiyatlarını eşit duruma getirmeleri. Dar anlamıyla ülkelerin aralarında gümrük birliği kurmaları ve buna ek olarak malların vergilendirilmesinin uyumlu duruma getirilmesidir. Geniş anlamda üretim unsurlarını da kapsar. Döviz ve sermaye piyasalarının düzenlenmesiyle emek ve sermaye faktörlerinin ülkeler arası hareket serbestliği de ekonomik bütünleşme kapsamında düşünülmelidir. Ekonomik bütünleşme hareketleri genellikle serbest ticaret bölgeleri ve gümrük birlikleri biçiminde ortaya çıkmaktadır.
Ekonomik büyüme
Belirli bir amaç için çeşitli açılardan ölçülebilen ve genellikle ekonomideki üretim kapasitesindeki artışı belirlemekte kullanılan kavram. Ekonomik büyüme değişik yöntemlerle ölçülür. Bunlardan birincisi büyümeyi toplam sanayi ürünü olarak ölçmektir. Bu yol kullanıldığında çeşitli sanayi ürünü kalemler birbirine eklenerek belirli bir yılın fiyatıyla değerlendirilir ve bu şekilde büyüme saptanır. Bir başka ölçme biçimi, ulusal gelir ya da toplam ulusal hasıladaki artışı belirlemektir. Bu işleme genellikle tarım ve sanayi ürünleri katılır.
Ekonomik dalgalanma
Anamalcı üretimde döngüsel olarak süregelen inişler ve çıkışlar, yavaşlamalar ve hızlanmalar. Bu dalgalanmalar, anamalcı üretimin iç yapısından zorunlu olarak doğar. Günlük dalgalanmalardan otuz kırk yıl süren dalgalanmalara kadar çeşitli süreli dalgalanma vardır. Mevsimlik ve yıllık dalgalanmalar kısa süreli, 3-10 yıl arasında olan dalgalanmalar orta süreli, otuz yılı aşan dalgalanmalar da uzun sürelidir. Örneğin 1780’lerde başlayan bir dalgalanmanın yükseliş süresi 35 yıl, alçalış süresi de 24 yıl sürmüştür.
Ekonomik eşitlik
Hayatın imkanlarından adil bir pay alma konusunda her ferdin eşit fırsata sahip olması veya hiç kimsenin başkası zararına özel çıkarlar edinmemesi prensibi
Ekonomik insan
Sadece ekonomik güdülerle ve akılcı olarak hareket ettiği öngörülen hayali insan tipi, ekonomik çıkarları en büyük ölçüde sağlamak amacıyla hareket ettiği düşünülen insan (= Homo Economicus). Klasik iktisatçılar tarafından yaratılmıştır.
Ekonomik kıtlık
İnsanların sınırsız olan isteklerine oranla ihtiyaçları gideren mal ve hizmet arzının az olması
Ekonomik milliyetçilik
Başka ülkeler üzerinde meydana getirdiği olumsuz sonuçları dikkate almaksızın bir hükümetin kendi ulusal çıkarlarını sağlamak amacıyla uyguladığı ekonomi siyaseti; ekonomik olarak kendi kendine yeterlilik siyaseti
Ekonomik nüfuz
Bir ülkede stratejik yatırımlar yapmak, ekonomik haklar elde etmek suretiyle yabancı bir milletin nüfuz kazanması. Bir ülkede ekonomik hakimiyet kazanmak için geniş ölçekli sermaye yatırımı yapmak gerekir. Bunların başında kara ve demiryolu inşa etmek, ülkenin yabancı ticaretinin tekelini ele geçirmek, sanayi tesislerini satın almak ya da kurmak gibi etkinlikler gelir.
Ekonomik planlama
Gelecekteki ekonomik ihtiyaçların giderilmesi amacıyla sahip bulunan bütün kaynakların en etkili biçimde kullanılmalarını sağlayan önlemler bütünü. Bir kişi veya firma için geçerli olabildiği gibi ekonominin bütünü için de söz konusudur.
Ekonomi politikası
Belli ekonomik amaçlara ulaşmak için karar alınması ve bu kararın uygulamaya konması
Ekonomik refah
Sosyal refah için iki kriter ileri sürülmektedir. (1) Kaldor-Hicks ve Zararı Karşılama İlkesi: Eğer uygulanan ekonomik politika, bir değişim yaratmış ve bu değişimden bazıları zarar etmiş bazıları da kazançlı çıkmışsa, kazançlı çıkanlar zarar edenlerin zararlarını karşıladıkları halde hala kazançtaysalar toplumun sosyal refahı artmıştır. Bu ilke önce Kaldor tarafından ileri sürülmüş ve Hicks tarafından da benimsenmiştir. (2) Scitovsky ve İkili Kriter İlkesi: Ekonomik politika bir değişim yaratmış ve bu değişim sonucu kazanç elde edenlerle kayba uğrayanlar olmuşsa, kazançlıların kaybedenleri bu değişime ikna etmeleri ve aynı zamanda kaybedenlerin kazançlıları bu değişimden vazgeçmeye ikna edememeleri halinde toplumun refahı artmış demektir
Ekonomik uyuşmazlık
Birbirine zıt yönde etki yapan toplumsal ve psikolojik etkenlerle ekonomik etkenler arasında çatışma ve uyuşmazlık
Ekonomik yaptırım
Bir ülkeyi belli bir hareket tarzına zorlamak için başka ülkelerin uyguladığı ekonomik baskı tedbirleri. Ekonomik yaptırımları iki gruba ayırmak mümkündür. (1) Dış ticarete ilişkin yaptırımlar: Tarife, kota uygulaması, ambargo ve abluka. (2) Finansal yaptırımlar: Dış yardım kesintileri.
Ekonomik yeterlik
Belirli bir coğrafi alanda tüketilen her türlü nesnenin yine aynı coğrafi alanda üretilebilme imkanının bulunması durumu. Böyle bir yeterlik hiç bir zaman söz konusu olmamaktadır.
Ekonomik yoğunluk
İretimin önemli bir kısmının az sayıda kişi veya teşebbüsün kontrolunda bulunması; ekonomiye büyük teşebbüslerin hakim olması
Eldorado
(1) İspanyol istilacıların 16. yüzyılda Amazon bölgesinde bulmayı umdukları altın ve her türlü zenginlikle dolu efsanevi ülke, (2) bolluk ve zenginlik ülkesi.
Electronic Business(e-Business) / ElektronikElektronik iş bir organizasyonun tüm işlerinin ve görev süreclerinin teknolojik uygulamalar, felsefeler ve yeni ekonomi uygulamaları yoluyla dönüşümüdür.
Elektonik Fon Transferi (EFT)
Fonların elektronik ortamda hesaplar arası aktarımının yapıldığı sistemdir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde ilk olarak Nisan 1992 ‘ de işletime açılmış, Nisan 2000 ‘ de ise ikinci nesil adı altında günün ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde güncelleştirilmiştir. Şu anda sadece TL üzerinden işlem yapılmaktadır. Sistemin açılış saati 8.00 olup, katılımcıların en geç saat 9.00 ’ da kendi sistemlerini açması gerekmektedir. Resmi kapanış saati 17.30 olup, bu saat Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından gerek görülmesi haline uzatılabilir.
Elektronik Menkul Kıymet Transferi (EMKT)
Menkul kıymetlerin elektronik ortamda hesaplararası aktarımının yapıldığı sistemdir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde bu tür bir sistem Ekim 2000′ de faaliyete geçmiştir. Sistemin açılış saati 8.00 olup, katılımcıların en geç saat 9.00’ da kendi sistemlerini açması gerekmektedir. Resmi kapanış saati 17.30 olup, bu saat Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından gerek görülmesi haline uzatılabilir.
Elektronik Veri Değişimi
Kabul görmüş mesaj standartlarına göre yapılandırılmış verilerin bir bilgisayar sistemi ile diğer bir bilgisayar sistemi arasında elektronik olarak aktarımını ifade eder.
Elleçleme
Gümrük gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması, karıştırılması ve benzeri işlemleri ifade eder.
EMA (European Monetary Agreement) Avrupa Para Anlaşması.
Avrupa Ödemeler Birliği’nin (EPU) yerini almak üzere oluşturulmuştur. 27 aralık 1958’de Avrupa Ödemeler Birliği’nin yerine geçen anlaşmadır. Amacı, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan çelişkileri gidermek, Ortak Pazar’ın koşullarını hazırlamak, Batı Avrupa ülkeleri arasında çok taraflı ticaretin geliştirilmesini sağlamak ve konvertibiliteyi pekiştirmek olmuştur.
Emek
Kas veya fikir gücüne dayanan beşeri üretim faktörü
Emekli sandıkları
Halen çalışabilir durumda olanların tasarruflarıdır. İcretliler ücretlerinin bir bölümünü almayıp kendi istihdamlarını finanse ederek bu fonların kaynağını oluşturur. Sahipleri, bu işten nihai yararlananlar, bir başka deyişle gelecekte emekli maaşı alacak olan kişilerdir.
EMF (European Monetary Fund) Avrupa Para Fonu.
1973’de, Avrupa Parasal İşbirliği Fonu olarak kurulmuştur. Amacı; para politikalarını uyumlu hale getirmek, dış ödemeler güçlüğü çeken ülkelere kredi sağlamaktır.
EMI (European Money Institute) Avrupa Para Enstitüsü
Avrupa Merkez Bankası’nın temelini oluşturan kurumdur.
Emir Bölme
Girilen bir emrin, orijinal emrin fiyatına eşit ya da orijinal emrin fiyatından daha iyi fiyatlı yeni emirlere bölünmesidir.
Emir İyileştirilmesi
Alış emirlerinde fiyatların yukarıya, satış emirlerinde aşağıya çekilerek fiyat önceliğinin değiştirilmesidir.
Emisyon
İktisatta para, hisse senedi, bono gibi değerlerin çıkarılmasını ifade eder.
Kağıt para çıkarma, piyasaya para sürülmesi, tedavüle kağıt para çıkarma, merkez bankasının bastığı kağıt para ile bozuk paranın toplamı. Enflasyonla yakın ilişkisi vardır. Ancak enflasyonu asıl etkileyen, emisyon hacmi değil dolaşım hızıdır. Tahvil ve hisse senetlerinin piyasaya sürülmesine ya da ihraç edilmesine de emisyon denmektedir.
Emisyon Primi
Ortaklıkların hisse senetlerini nominal değerinin üzerinde bir fiyatla ihraç etmeleri sonucunda satış fiyatı ile nominal değer arasında oluşan farktır.
Emlak vergisi
Gayrimenkullerin üzerinden tahsil edilen bir servet vergisi
Emperyalizm
ekonomide üretimin tekelcilik aşaması
Emre Yazılı Konşimento
Üzerinde belli bir kimseye ya da onun emrine ödenmesi için kayıt bulunan konşimento
EMS (European Monetary System)
Avrupa Para Sistemi. Avrupa Birliği bünyesinde parasal entegrasyonu gerçekleştirmek için kurulan sistemdir. Bölgesel bir “interkonvertibilite” esasına dayanır. İleride tüm üyeler arasında ortak bir para birimi kullanılmasını öngörür. Fonksiyonları üç ana bölümde özetlenebilir: (1) ECU’nun yaratılması ve kullanımı, (2) Kur sistemi ve müdahale mekanizması, (3) Kredi mekanizması.
EMU (European Monetary Union) Avrupa Para Birliği.
Avrupa ülkelerinde tek bir para biriminin geçerli olması ve tek bir merkez bankasının oluşturulması görüşüdür. Bu amaçla 1969’da Fransa eski başbakanlarından Raymond Barre ve Lüksemburg eski başbakanlarından Pierre Werner’in adlarını taşıyan planlar hazırlanarak AET Konseyi’ne sunulmuş ve onaylanmıştır. Ancak dünya ekonomik krizinin yol açtığı istikrarsızlıklar bu yönde ileri adımlar atılmasını engellemiştir. Bu girişimlerin son örneği Avrupa Para Sistemi (EMS)’dir.
En İyi Gayret Aracılığı
Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının izahnamede gösterilen satış süresi içinde satılmasını, satılmayan kısmın ise ihraçcıya iadesini ifade eder.
Endeks
Belli bir olaya ilişkin istatistiksel verilerin ve değerlerin gösterdiği oransal değişimler
Endüstri üstü toplum
Endüstrileşmiş toplum durumunun da üstüne çıkar. Yazar Daniel Bell, bu terimi ABD için kullanmıştır. Ekonomik etkinliklerin ağırlığının birinci sektör (tarım) ve ikinci sektörden (endüstri), üçüncü sektöre (hizmetler) kaydığı endüstri üstü toplumda fikir işçileri beden işçilerine oranla çoğunluktadır. Bu toplumlarda çalışma saatleri azaltılmış, dinlenme süresi artırılmış, emeklilik yaşı düşürülmüştür.
Enflasyon
Fiyatlar genel seviyesindeki değişimdir. Bugün için, parasal bir olgu olduğu ve uzun dönemde parasal bir büyüme olmadığı sürece enflasyonun artmayacağı genel olarak kabul görmektedir. Toptan Eşya Fiyat Endeksleri, Tüketici Fiyat Endeksleri ve İmalat Sanayii Fiyat Endeksleri gibi çeşitli endeksler aracılığı ile ölçülmektedir.
Enflasyon Hedeflemesi (Inflation Targeting)
Merkez bankalarının genellikle hükümetlerle birlikte, para politikası amacı olarak belli bir enflasyon rakamını hedeflemeleridir. Bu tür bir uygulamada hedeflenen enflasyonun, beklentileri etkileyebildiği ölçüde, nominal çapa görevini üstlenmesi öngörülür. Diğer politikalardan farkı, enflasyon hedefinin net bir şekilde kamuoyuna duyurulması ve bu konu ile ilgili doğrudan sorumluluk alınmasıdır. Uygulamada, uygulayıcı kurum olarak merkez bankaları amaca yönelik bir araç bağımsızlığına kavuşmaktadırlar. Diğer bir deyişle, merkez bankaları, kur ve faiz politikalarını enflasyonu kontrol altına almak amacı ile istedikleri biçimde kullanabilmektedirler. Bu tür uygulamalar, bir ekonomideki tüm büyüklüklerin nominal çapa özelliğini kaybetmesi sonucu bir zorunluluk olarak da ortaya çıkabilmektedir. Bu tür bir politikanın başarısı için, güçlü ve sağlıklı bir mali yapı, enflasyon ile para politikası araçları arasında gözlenebilir ve istikrarlı bir ilişki, kredibilite, bağımsızlık ve açıklık gibi unsurlar ön koşul olarak sayılmaktadır.
Enflasyon Vergisi
Para, tedavüle çıkaran kurum açısından yükümlülük, talep eden, elde tutan kurum ve kişi açısından ise bir varlık olarak düşünüldüğünde, enflasyon, parayı ihraç eden kurumun yükümlülüğünü, parayı elde tutan kurumun ise varlığını reel olarak azaltır. Bu anlamı ile enflasyon, gelir elde eden açısından vergi özelliği taşımakta, dolayısıyla vergi gibi satın alma gücünün transferine neden olmaktadır.
Enflasyon şoku
Bir ülkede herhangi bir üretim kesiminde, faktör ve mal fiyatlarıyla maliyetlerinin diğer kesimlere göre ani ve aşırı artışı
Enfrastrüktür
Altyapı. Bir toplumun karayolu, demiryolu gibi kamu yararına kullanılan sermayesi, üretim tekniği, birikmiş veya yetişmiş insan gücü, eğitimi, ekonomik organizasyonu, enerji santralleri, eğitim ve sağlık kurumları ile sosyal kurumlarıdır. Beşeri sermaye de bazen bu kapsam içine alınır.
Engel Kanunu
Tüketicilerin gelir düzeyi yükselirken beslenme ile ilgili yaptıkları harcamalar için bütçelerinden ayırdıkları payı azaltmaları, giyim ve konut harcamalarını sabit tutmaları, buna karşılık kültür ve sağlık harcamalarını artırmaları kuralı
Envanter
Demirbaş eşya listesi, müfredat defteri, malların sayısını değerlerini ve maliyetlerini gösteren liste, borç-alacak dökümü. Geniş anlamda bir işletmenin belli bir andaki tüm varlıklarıyla borç ve alacaklarını ayrıntılı olarak gösteren listeyi ifade eder. Bütün malları kapsar. Mal stokunu, yarı mamulleri, hammaddeleri ve tüm gereçleri sayıp değerlendirir. Sürekli olarak tutulabildiği gibi bir hesap dönemi sonunda da çıkarılabilir.
EPU (European Payments Union) Avrupa Ödemeler Birliği
OECD bünyesinde 1950’de oluşturulmuştur. İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa ülkelerinin karşılıklı borç ve alacaklarını çok yanlı bir takas sistemiyle yürüttükleri ödeme sistemidir. Döviz açıklarını ve üye ülkeler arasındaki ticari dengesizlikleri gidermeye çalışır. Ayrıca dış ödeme güçlüğü içinde bulunan üye ülkelere yardım etmek için bir kredi mekanizması da kurulmuştur.
Equilibrium
Dinginlik; (1) bir piyasada tüketicilerin belli bir fiyat düzeyinden satın almak istedikleri mal miktarının, aynı fiyat düzeyinden üreticilerin satmak istedikleri mal miktarına olan eşitliği, (2) karşıt güçler veya eylemler arasında denge halinde bulunma durumu. Bu denge hali dinamik veya statik, istikrarlı veya istikrarsız olabilir.
Ergonomi
İşbilim; makine biçimlerinin insana uyumu ile uğraşan bilim dalı, insanın işine uymasını amaca göre çalışmasını düzenleyen inceleme ve araştırmaların tümü, insan gücünün üretimde verimli olarak kullanılmasını sağlamanın şartlarını inceleyen bilim dalı. Amacı, iş gücü ve sermayenin üretkenliğini maksimuma çıkarmak için uygun fiziksel ortamın yaratılmasıdır. İşin gerçekleştirileceği mekanın düzenlenmesi, iş için en uygun yöntemin seçilmesi, üretim süreçlerinin ve bu süreçlerde kullanılacak makinelerin tasarımı ergonominin inceleme alanına girer.
ERM (Exchange Rate Mechanism)
Kambiyo değişim mekanizması
ERP (European Recovery Program)
Avrupa Kalkınma Programı. Amerikalı General Marshall tarafından İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’nın kalkınması için teklif edilen programdır.
Esnaf
Kendi emeği ve sermayesini kullanan, yanında az sayıda kalfa, çırak ve işçi çalıştıran, tüccar ya da sanayici olarak nitelendirilemeyecek kadar küçük ciroya sahip serbest meslek mensuplarına denir.
Esnek talep
Fiyatlara bağlı olarak inip çıkan talep; fiyat artışı veya azalışı sonucunda talebin fiyattan daha büyük oranda artması veya azalması. Fiyat değişmeleri sonucunda talebin bu değişikliklerden daha küçük oranda değişme göstermesi durumunda da “esnek olmayan talep” söz konusu olur.
Eşel Mobil
*Oynak cetvel; ücret ve maaşların enflasyon oranlarına ya da geçinme endekslerine göre otomatik olarak ayarlanması, hareketli merdiven, oynak ücret, değişen aylık sistemi. Sistem, fiyat artışlarıyla ücretler arasında bir denge kurmaya yöneliktir. İcretlerin satın alma gücünün artmasını da azalmasını da önler. Fiyatların artış oranı ile ücretlerin aynı anda artırılmasını gerçekleştirmeye çalışır. Böylece dar gelirlilerin satın alma gücünün korunması amaçlanır.
*Ücretli ve maaşlıları, hayat pahalılığı karşısında korumak amacıyla fiyat artışlarıyla doğru orantılı olarak artmasının sağlanmasıdır.
Etatizm
Devletçilik, ekonominin devlet eliyle yönetimi, bir memleketin sanayi ve tarımının devlet eliyle yürütülmesi. Yalnız devletin her ekonomik etkinliğini devletçilik kabul etmemek gerekir. Yollar, limanlar, köprüler, barajlar yapılması gibi bayındırlık işleri hükümete devletçi niteliği vermez. Ancak memleketin büyük üretim araçları hükümet tarafından işletiliyorsa bu iktisadi tutum devletçilik sayılır. Devletçilik liberalizmin karşıtı olarak gösterilir.
ETUC (European Trade Union Confederation)
Avrupa Sendikalar Konfederasyonu
Etkin Piyasa (Efficient Market)
Bu hipotez, bir piyasada işlem gören kıymetlerin mevcut fiyatlarının, o kıymetlere ilişkin elde edilebilir bilgilerin tümünü yansıttığını öngörür. Teori, fiyatı belirleyenin alıcı ve satıcılar olduğu varsayımı ile, işlemcilerin tüm ulaşılabilir bilgilere aynı anda ve simetrik olarak ulaşabildiğini varsayar. Bu durumda oluşan fiyatın da denge fiyatı olduğu öngörülür.
EUA (European Unit of Account)
Avrupa Hesap Birimi. 18 aralık 1978’de kabul edilen ve bugün kullanılan Avrupa Para Birimi’nin (ECU) temelini teşkil eden para sistemidir.
Euler Kuramı
Bir üretim faaliyeti sonucunda elde edilen üründen bu ürünün üretilmesinde kullanılan faktörlerin, marjinal verimliliklerine göre pay aldıklarını ve geriye herhangi bir artık kalmadığını, üretim faktörlerinin üretimden aldıkları payların toplamının üretilen ürüne eşit olduğunu savunan kuram
EUREKA
Avrupa Araştırma Koordinasyon Kurumu (European Research Coordination Agency). Avrupa ülkelerindeki sanayi kuruluşları, üniversiteler ve araştırma enstitüleri arasında araştırma ve geliştirme çalışmalarında işbirliği sağlamak, yüksek teknoloji alanlarında Avrupa«nın ürün, üretim ve hizmetlerinin dünya pazarlarındaki rekabet gücünü artırmak amacıyla 1985«te kurulmuştur.
EURO
Maastricht Anlaşması uyarınca, gerekli kriterleri yerine getiren Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin 1999 yılı itibariyle kaydı olarak kullanmaya başladığı para birimi. Daha sonraki dönemde dolaşıma da sürülmesi planlanan bu para birimi Avrupa Birliği’ne üye tüm ülkelerin ortak para birimi haline gelecek.
Euro Bonolar (Eurobonds)
Çıkaran ülkenin veya kuruluşun, kendi ulusal para birimi dışındaki bir para birimi üzerinden ihraç ettiği menkul kıymetlerdir.
Euro-cheque
AT üyesi ülkelerin bankalarında kullanılan çek
Euro Dolarlar (Eurodollars)
Amerika Birleşik Devletleri dışındaki bankalarda veya ABD bankalarının yurtdışı şubelerinde tutulan ABD doları cinsinden mevduatları ifade etmek için kullanılır. Euro ifadesi, bu tür mevduatların büyük çoğunluğunun özellikle Batı Avrupa ülkelerindeki bankalarda tutulmasından kaynaklanır. Ancak, Asya ve benzeri diğer tüm ülkelerde tutulan ABD doları hesapları da bu adla anılır. Çok yoğun bir ikincil piyasa hacmine sahiptir.
Euro-market
Avrupa piyasası; konvertibl paraların alınıp satıldığı piyasa; herhangi bir devletin denetiminde olmayan, yasal denetimi bulunmayan ve başta ABD olmak üzere çeşitli ülke paralarından oluşan piyasa. Başta Orta Doğu ve Uzak Doğu olmak üzere Avrupa dışındaki finansal merkezleri de içine alacak biçimde gelişmiştir.
Euro-tahvil
Avrupa bonosu veya tahvili, sabit faiz temeline dayalı borçlanma aracı, Amerikan şirketlerinin Avrupa sermaye piyasalarında pazarladıkları menkul değerler
Eurofed
Avrupa Topluluğu için para politikası belirleyecek merkezi sistem
Eximbank
ABD İhracat-İthalat Bankası (Export-Import Bank). Amerikan hükümetinin başlıca uluslararası finans kuruluşlarından biridir. 12 şubat 1934«te “Washington İthalat-İhracat Bankası” adıyla kurulmuştur. Amacı, ihracatın finansmanına katkıda bulunmaktır. 13 mart 1968 tarihli bir yasa ile adı bugünkü halini almıştır. ABD ile ticaret ilişkilerini sürdürebilmek için geçici dolar sıkıntısı çeken ülkelere tarım meta kredileri de verir. İhracat kredisinin yanı sıra ihracat sigortası da sağlayarak dış ticareti destekler. Banka kredilerinden, Amerikan mallarının ithalinde kullanılmak koşuluyla özel yabancı şirketler, yabancı hükümetler ve çok uluslu Amerikan şirketleri de yararlanmıştır.
EXQ (Ex Quay)
Rıhtımda teslim
EXS (Ex Ship)
Gemi üzerinde teslim
EXW (Ex Works)
Fabrikada teslim.
E ekonomi terimleri sözlüğü ile ilgili