CACM (Central American Common Market)
Orta Amerika Ortak Pazarı. 1960’da imzalanan anlaşma gereği 1961’de kurulmuştur. Merkezi Guatemala City’dedir. İyeleri: Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua.
Call Option
Opsiyon, sahibine, opsiyona konu olan kıymeti, kontratta yazan fiyattan, kontrat vadesinde herhangi bir yükümlülük doğurmadan alma hakkı verir. Bu tür bir mali araçta, vadede, opsiyona konu olan kıymetin fiyatı kontrat fiyatının altında gerçekleşirse opsiyon sahibi bu hakkını kullanmaz ve işlemini daha düşük olan piyasa fiyatından gerçekleştirebilir.
Cambridge Okulu
Cambridge İniversitesi’nden bir grup ekonomistin oluşturduğu topluluk. Okulun kurucusu, 1885-1908 arası Politik İktisat Kürsüsü Başkanlığı yapmış olan Alfred Marshall’dır. Keynes’in hocası olan Marshall, o zamana dek makro ekonomiye yönelik olan dikkatlerin mikro ekonomiye çekilmesini sağlamıştır. En büyük başarılarından biri mikro ekonomiyi arılaştırıp geliştirmesidir.
Cari Kur
Gerçek kur. Döviz piyasasında günlük olarak döviz alım, satım işlemleriyle oluşur.
Cari Varlıklar
Satılabilir pay senedi ve tahviller, alacaklar, stoklar, kasa ve öteki döner varlıklardın oluşan bütün.
CAMO (Common African and Mauritius Org.)
Afrika ve Madagaskar Ortak Grubu. 1965 yılının şubat ayında kurulmuştur. 1970’de Afrika, Madagaskar ve Mauritius Ortak Örgütü (OCAMM) adını almış, 1974’te de Madagaskar’ın örgütten çıkmasıyla yeniden eski adını kullanmıştır
CARICOM (Caribbean Common Market)
Karaibler Topluluğu ve Ortak Pazarı. Bölgesel ve uluslararası bir örgütlenmedir. 1973’de kurulan örgütün amacı, Karaib ülkeleri arasındaki işbirliğini ve bölgesel ticareti geliştirmektir.
Category Killer
Uzman mağaza; belli bir sektörde satış yapan mağaza. Amerika Birleşik Devletleri«nde ortaya çıkmış bir perakende satış şeklidir. Önce geleneksel ticaret ve perakendecilik anlayışının egemen olduğu bir pazar boşluğu belirlenir. Hayat tarzı ve talep analizleri yapılarak, hangi tür malların satış şansı olduğu araştırılır. İnsanların yoğun olarak yaşadığı ve on kilometre çapında bir alana hizmet verecek bir yerde mağaza açılır.
CE İşareti
“Bir ürünün Avrupa Birliği direktifleri ile belirlenen sağlık, güvenlik, çevrenin ve tüketicinin korunması gereklerine uygun olduğunu gösteren bir Birlik işaretidir. ”
CEO (Chief Executive Officer)
Genel Müdür
CF
Fiyatın mal bedeli ve taşıma masraflarından ibaret olduğunu gösteren kısaltma
CFR Ticari
Mal bedeli ve navlun.
Chaebol
Güney Kore’nin holdinglerine verilen ad
CIF (Cost-Insurance-Freight)
Bir malın maliyet, sigorta ve navlun ücretlerini kapsayan fiyatı; müşterinin limanına teslim, malın ihraç olunan yere teslimi
CIO (Chief Information Officer)
Şirketin enformasyon sistemleri ve bunlarla ilgili kaynaklardan sorumlu üst düzey yönetici
Ciro
(1) çekin arkasını imzalama, (2) bonodan doğan hakların bir başka kimseye senet sahibi tarafından devredilmesi, (3) bir şirketin bir yıllık iş hacmi
Clayton Yasası
1914’de çıkarılan ve rekabeti büyük ölçüde azaltacak girişimleri yasaklayan yasadır. Piyasadaki toplam malın önemli bir kısmını üreten tekellerin gelişmesinin denetim altında tutulmasını hedeflemiştir.
Colbertism
Fransız Merkantilizmi, Sanayi Merkantilizmi; 1664-1681 arasında uygulanan, ülke sanayini geliştirerek ihracatı artırma politikası. Bu çabaya özel sektör kadar devlet de yoğun şekilde katılmalıdır. Devlet eliyle sanayileşmenin desteklenmesine, koruyucu dış ticaret politikasıyla ithalatın kısılarak ihracatın artırılmasına, ithalata yüksek vergiler uygulanmasına yönelik bir dizi politika düzenlenmesini içerir.
Colombo Planı
Güney ve güneydoğu Asya’daki Batı yanlısı ülkelere ekonomik yardım yapılması amacıyla 1950’de uygulamaya konan plan. Başta İngiliz milletler Topluluğu çerçevesinde gelişen bu örgütlenme, diğer Asya ülkelerinin de dahil olmasıyla genişlemiştir.
Comecon (Council for Mutual Economic Aid)
Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi; Doğu Bloku Ortak Pazarı. CMEA olarak da bilinir. Ekonomik amaçlı uluslararası bir örgütlenmedir. İye ülkelerin kalkınma planlarının koordinasyonuna ve ekonomik gelişmelerine ağırlık vermiş, bu amaçla öneriler hazırlamıştır.
COMESA
Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı. 1983 yılında açılan Doğu ve Güney Afrika Tercihli Ticaret Bölgesi, 1993 yılında 21 ülkenin ortaklığı ile bir ortak pazara dönüşmüştür. Amaç, üye ülkeler arasında gümrüksüz ticaret yapmaktır. İyeler: Angola, Burundi, Cibuti, Eritre, Etiyopya, Kenya, Komor Adaları, Kongo, Madagaskar, Malawi, Mauritius, Mısır, Namibya, Ruanda, Seyşel Adaları, Sudan, Swaziland, Tanzanya, Uganda, Zambiya, Zimbabwe.
Ç harfi ile başlayan ekonomi terimleri sözlüğü
Çapa (Nominal Anchor)
Ekonomik karar alma süreçlerinde referans olarak alınan büyüklükleri ifade etmek için kullanılır. Örneğin kur çapası kavramı, Merkez Bankasının kur için belli öngörüleri sonrasında, diğer ekonomik birimlerin de bu öngörüye güven duyması ile birlikte, alınan ekonomik kararlarda kurun, kurdaki artışın esas alınması ve fiyat, ücret artışı, yatırım gibi kararlarının kur politikası çerçevesinde şekillenmesini ifade eder. Bu tür bir çapaya (politikaya) güvenin olmaması halinde, seçilen büyüklükler bu özelliklerini kaybederler. Parasal büyüklükler, faiz oranları, enflasyon, büyüme oranları “çapa” olarak kullanılan büyüklüklerdir. Özellikle son yıllarda, kur ve faiz oranı gibi büyüklüklerin çapa olarak kullanımında ortaya çıkan güçlükler, enflasyonun bu amaçla kullanımını yaygınlaştırmıştır.
Çapraz İşlem
İşlemin alıcı ve satıcı tarafının aynı üye olması durumunu ifade eder. Bu şekilde işlem oluşturmaya yönelik emirler (Cross Orders), belirli kurallar dahilinde işlleme tabi olurlar.
Çapraz Kur
Bir ulusal paranın dışında iki yabancı paranın birbiri karşısındaki değiştirilme oranıdır.
Çek
Para yerine kullanılan değerli kağıt; herhangi bir kredi kurumunda hesabı bulunan bir kimsenin özel işaretli bir matbu kağıtla, söz konusu kişiye ya da kağıda sahip kişiye yazılı miktar kadar para ödenmesine ilişkin verdiği yazılı emir, bir bankada ticari hesap açtırmış olan kimsenin gerek kendisine gerekse de başkasına ödeme kolaylığı gösteren yazılı talimat.
Çekirdek Enflasyon (Core Inflation)
Tüketici ve Toptan Eşya Fiyat Endeksleri gibi genel kullanıma açık mal ve hizmet sepetlerinden oluşan enflasyon endekslerinin temel enflasyonist eğilimleri tam olarak yansıtmadığı varsayımı ile, bazı mal grupları ile fiyat değişmelerine yol açan bir takım unsurların enflasyon endeksinden çıkarılması sonucu ulaşılan bir enflasyon tanımıdır. Bu amaçla, dışsal etkilere (enerji fiyatlarında artış, mevsimsel koşullar, maliye politikası vs) daha açık olan ve geçici nitelikler taşıyabilen, enerji, temel gıda maddeleri fiyatları ve dolaylı vergiler bu tür enflasyon hesaplamaları içerisine katılmamaktadır. Amaç, fiyatlar genel seviyesindeki değişimi sürekli kılan unsurları tespit etmek ve bunlara yönelik daha gerçekçi politika kararları alabilmektir. Özellikle, enflasyon hedeflemesine yönelen ülkelerde bu türden alternatif endeks oluşumları değişik formları ile kullanılmaktadır. Türkiye’de Özel İmalat Sanayi Fiyat Endeksi “çekirdek enflasyon” olarak adlandırılmaktadır.
Çevre Ekonomileri
Geri bıraktırılmış ekonomi. Arjantinli ekonomi profesörü Raul Prebisch tarafından ileri sürülmüştür. Prebisch, gelişmiş ekonomilere de “merkez ekonomileri” demiştir. Merkezde olup bitenler çevreye daha geniş ölçüde yansır. Merkez ekonomilerde gelir düşmesi görülmeye başlamışsa çevre ekonomilerinde bu düşme daha büyük ölçüde olmaktadır.
Çevrilebilir Para Birimi
İstendiğinde alınıp satılabilen para birimidir.
Çıkarılmış Sermaye
Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir.
Çift Metal Kuralı
Para değerinin altın ve gümüşe göre saptanmasıdır. Güçlüğü, iki metal arasındaki değişim oranının belirlenmesindedir. 19. yüzyıl ülkelerinin genellikle kabul ettiği oran 15-16 ölçek gümüşün bir ölçek altına denkliğidir. Ne var ki, bu iki metalin değer oranı değiştiği zaman, değer kazanan metalden yapılan paraların halk tarafından saklandığı ve ortadan kaybolduğu görülmüştür. Bu kural, 1870’lerde terkedilmiş, yerine altın kuralı kabul edilmiştir.
Çift Vergileme
Bir vergi konusunun iki kez vergilendirilmesi
Çoğaltılabilen Mallar
Miktarı her zaman için üretimle artırılabilen mallar. Ekmek, peynir, otomobil gibi.
Çoğaltılamayan Mallar
Miktarının artırılması mümkün olmayan mallar. Tarihi ve antika eşyalar gibi.
Çok Fiyat-Sürekli Müzayede Sistemi
“Çok fiyat yöntemi; bir menkul değer için verilen alım satım emirlerinin fiyat ve zaman önceliği kurallarına uygun olarak teker teker karşılaştırılması sonucunda oluşan fiyatlarla alım satım işleminin gerçekleştirilmesidir.”
Çok Uluslu Şirket
Birden fazla ülkede üretim ve pazarlama faaliyetleri olan firma. Genellikle dünya pazarları için üretim yaparlar. Gelişme stratejilerini global olarak saptarlar. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaygınlaşmışlardır.