Etiket arşivi: istihdam

I-J ekonomi terimleri sözlüğü

I harfi ile başlayan ekonomi terimleri

IBEC Uluslararası Ekonomik İşbirliği Bankası (International Bank for Economic Corporation)
1964’de faaliyete geçen uluslararası bir finans kuruluşudur. Amacı tüm Doğu Bloku ülkelerinden oluşan üyeleri arasındaki işbirliğini geliştirmek, bu ülkelerin ekonomik gelişmelerine katkıda bulunmaktır.

IBRD Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (International Bank for Reconstruction and Development)
BM sistemi içinde yer alan uluslararası finans kuruluşlarından biridir. Dünya Bankası«na bağlı bir kuruluştur. 1945 yılında savaşın ekonomik çöküntülerini gidermek ve ekonomik kalkınmayı sağlamak amacıyla kurulmuş, 1947’de BM’ye bağlanmış, aynı yıl da Türkiye üye olmuştur. Merkezi Washington’dadır.

ICC (International Chamber of Commerce) Uluslararası Ticaret Odası
1920 yılında kurulmuştur. 110 ülkenin ticaret ve sanayi odası birliklerinin üst kuruluşu olarak faaliyetini sürdüren kuruluşun merkezi Paris’tedir. Genel kurullarını her üç yılda bir yapar.

ICFTU Uluslararası Hür Sendikalar Konfederasyonu (International Confederation of Free Trade Unions)
Çeşitli ülkelerin işçi sendikalarının üye olduğu uluslararası bir kuruluştur. 1949’da Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu’ndan ayrılan sendikalar tarafından kurulmuştur.

IDA (International Development Agency) Uluslararası Kalkınma Ajansı
IBRD’den kredi alamayacak kadar yoksul ülkelere yardım eder. 1960 yılının eylül ayında kurulmuştur. Merkezi Washington’dadır. Dünya Bankası’nın yan kuruluşudur. IBRD’nin Başkanı aynı zamanda IDA’nın da başkanlığını yapar.

IFC (International Finance Corporation) Uluslararası Finans Kurumu
1956’da özel sektöre kredi vermek için kurulmuştur. 1957’de Türkiye de katılmıştır. Merkezi Washington’dadır. Dünya Bankası grubu içinde yer alır. Özel sektörü destekleyerek ekonomik kalkınmayı hedef alır.

IIB (International Investment Bank)
Uluslararası Yatırım Bankası. Comecon’un yan kuruluşlarındandır. 1971’de faaliyete geçmiştir.

ILO (International Labour Organization) Uluslararası Çalışma Örgütü
Tüm dünyada kalıcı barışın sağlanması için önce sosyal adaletin gerçekleştirilmesinin şart olduğunu kabul ederek 1919’da Versailles Barış Antlaşması çerçevesinde kurulmuş ve Milletler Cemiyeti’nin bünyesi içinde çalışmalarını sürdürmüştür.

IMF (International Monetary Fund) Uluslararası Para Fonu
İkinci Dünya Savaşı’ndan ekonomileri tahrip olmuş olarak çıkan Avrupa ülkeleri, 1944 yılında para ve mali sorunlarla ilgili iki müessesenin kurulmasına karar vermişlerdir. Bunlardan biri IMF diğeri IBRD’dir. IMF, Bretton Woods anlaşması ile oluşturulan uluslararası para sisteminin temel örgütüdür. 1 temmuz 1946’da çalışmaya başlamıştır.
*Uluslararası ticaretin gelişmesi, tam istihdam, gelişim hızının artırılması, sabit kur sisteminin gerçekleşmesi, kurlarda kararlılığın sağlanması, tek yönlü devalüasyonu önlemek ve ödemeler dengesi sorunlarını çözmek, kredi sağlamak gibi çok amaçlı kurulmuş bir örgüttür

Import Factor(IF)
Alıcı firmanın ülkesindeki, ithalat işlemine aracılık edip, alıcı firma ile ilgili garantiyi temin eden factoring kuruluşu.

INSIDER TRADING
Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak sermaye piyasasında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozacak şekilde haksiz yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmektir.

ISO (International Standard Organisation)
Uluslararası Standartlar Teşkilatı. Standartları belirleyen dünya çapında bir kuruluştur.

İ harfi ile başlayan ekonomi terimleri

İç Borçlar
Hükümetin ülke sınırları içinde kişi ve kurumlara ulusal para cinsinden borçlanmasıdır. Bu borçlanmanın iktisadi niteliği, satın alma gücünün özel ve kamusal kesimler arasında el değiştirmesidir. İç borçlanmada ülkenin kullanabileceği kaynaklara bir ek söz konusu değildir. Devlet, en yaygın yöntemle halka ve kurumlara sattığı kağıda +bağlı bono, tahvil ve kağıda bağlı olmayan yöntemlerle borçlanabilir. İç Borçlanma; kısa-uzun vadeli, teminatlı-teminatsız ve zorunlu-gönüllü olarak üç gruba ayrılabilir.

İç ticaret hadleri
İlke içi ticarette çeşitli sektörlerdeki fiyat ortalamalarının birbirine oranı

İçsel etkiler
Bir firma ya da endüstrinin içinde gerçekleşen kazanç ya da kayıplar

İçsel istifadeler
Firmaların, üretim ölçeklerini artırırken bu ölçek artışı nedeniyle firmaların kendi içlerinde sağladıkları yararlar

İçsel kayıplar
Firmaların üretim ölçeklerini artırırken daha önceleri içsel istifade sayılan unsurların bu kez ters yönde işleyerek birim başına maliyetleri yükseltmesi

İflas
Ödeme gücü olmama; borçlarını ödeyemeyecek durumda olma; pasifi aktifinden fazla olma. Aciz hali, kural olarak bir iflas nedeni değildir. Ancak alacaklı kişi, icra takibine gitmeden mahkemeye başvurup borçlunun iflasını isteyebilir. Borçlu da borcunu ödeyemeyecek durumda olduğunu ispat etmek koşuluyla mahkemeden iflasını talep edebilir.

İhbarlı mevduat
İhbar tarihinden belli bir süre sonra çekilmek üzere bankalara yatırılan para

İhale (Auction):
İhale, ingilizce “auction” auctio kökünden gelmekte olup kelime anlamı artış demektir. Piyasa ekonomilerinde, çeşitli mal ve finansal değerlerin kişi veya kurumlara tahsis yöntemlerinden birisidir. Özellikle, ihaleye konu olacak malın sabit veya doğrudan belirlenebilir bir fiyatı yoksa ya da malın satıcısı, malın piyasa fiyatı konusunda emin değilse ihale yöntemi ile satım tam rekabet koşulları altında bu belirsizliği ortadan kaldırır. İhale yöntemlerine ilişkin ilk sınıflandırma, 1961 yılında William Vicrey tarafından yapılmıştır. İhaleler farklı biçimlerde gerçekleştirilebilir. En yaygın olanı, fiyatların büyükten küçüğe doğru dizildiği, (satan açısından geliri maksimum, maliyetin minumum olması anlamına gelmektedir), çoklu fiyat (“Dutch Auction” adını Hollanda’da çicek satışlarında kullanılmasından almıştır) türü ihalelerdir. Bu ihalede her katılımcıyla kendi teklif ettiği fiyat üzerinden işlem yapılmaktadır. Fiyatların küçükten büyüğe sıralandığı ihaleler ise “English Auction” olarak adlandırılmaktadır. Diğer bir ihale yöntemi ise “tek fiyat” ihalesidir. Bu ihale türünde arzın ve talebin eşitlendiği fiyat, ihaleyi kazanan tüm katılımcılara uygulanmaktadır. Diğer bir deyişle tüm işlemler tek bir fiyat üzerinden gerçekleştirilmektedir. İki ihale türünün de birbirine göre avantaj ve dezavantajları söz konusudur. Tek fiyat ihalesinde, bilgi toplamının maliyeti daha az olup daha fazla katılım sağlanabilir. Çoklu fiyat ihalesinde ise daha yoğun bir rekabet söz konusu olup satıcı açısından daha düşük bir maliyet söz konusu olabilir. Ancak, tüm bunlar piyasanın yapısına ve o günkü koşuluna bağlıdır.

İHRAÇ
Tahvil, hisse senedi gibi sermaye piyasası araçlarının satışa çıkarılmasıdır.

İhracat
Bir ülkenin başka ülkelere mal satması, dış satım, kişi ve kuruluşlarca üretilen mal ve hizmetlerin yurt dışına satılması. Makroekonomik açıdan ihracat, toplam talebin bir parçasıdır. İhracat, gerçekleştiren ülke açısından alacak doğurduğu için ödemeler bilançosunun alacak tarafına yazılır. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’ndan izin alınarak yapılabilir.

İhracat İşlemleri
İhracat factoringi işlemlerinde hesap, borçlu-cari şeklinde tutulur ve factoring ücreti aylık tahakkuk ettirilir.

İhracat Komisyon Birimi
Yabancı bir alıcı için belli bir komisyon karşılığında satın alma acentası rolünü üstlenen organizasyondur.

İhracat Komisyoncusu
Alıcıları ve satıcıları belli bir ücret karşılığında bir araya getiren ancak satış işlemlerinde rol almayan kişi veya şirkettir.

İhracat kısıtlamaları
Temel madde fiyatlarının dünya piyasalarında düşmesini önlemek için ihracatçı ülkelerin ihracat miktarına getirdiği kısıtlamalardır. İrünün bol olduğu dönemlerde arz artarken talep aynı miktarda artmayacağından fiyatlar dünya piyasalarında düşmeye başlayacaktır. İhracatçı ülke hükümeti bu durumda söz konusu ihraç ürününü imha ederek veya ihracatına vergi koyarak kısıtlama yoluna gider.

İhracat kotaları
Belirli bir mala olan talebin uluslararası piyasalarda arzın altında kalması sonucunda fiyatının belirli bir eşiğin altına düşmesine engel olmak amacıyla ilgili malı üreten ülkelerin aralarında yaptıkları bir anlaşma ile saptadıkları ihracatın sınırlandırılması sonucunu doğuran önlemler. 1963’de yapılan Uluslararası Kahve Anlaşması, 1969’da imzalanan Uluslararası Şeker Anlaşması, ihracat kotaları uygulamasına birer örnektir. Petrol ihracatçısı ülkeler de 1973 sonrasında ihracat kotaları saptayarak petrol fiyatlarının büyük ölçüde artmasını sağlamıştır.

İhracat kredisi
Amacı ihracatı özendirmek ve kolaylaştırmak olan bir kredi türü. Kapsamına merkez bankası ve ticari bankaların kaynakları tarafından finanse edilen düşük faizli ihracat reeskont kredileri ile çeşitli özel fonlardan ihracatın desteklenmesi için sağlanan krediler girer. İhracat kredisi bir çeşit kabul kredisidir. İhracatçıya ihraç mallarının belli bir oranına kadar banka üzerinde poliçe çekme yetkisi verir. İhracatçı bu yolla aracı banka tarafından kabul edilen poliçeyi kolaylıkla iskonto ettirerek ihracat bedelini tahsil etme imkanına sahip olur.

İhracat Lisansı
Belirli malların belirli yerlere ihracatına izin veren hükümet belgesidir.

İhracat rejimi
İhracatın hangi ana ilkelere göre gerçekleştirileceğini ortaya koyan resmi düzenleme

İhracat teşvikleri
İhracat gelirlerinin artmasını sağlamak amacıyla hükümetlerce alınan ihracatı özendirici önlemler. İhracata yönelik üretime sağlanan vergi muafiyeti ve vergi indirimleri, ihracatta vergi iadesi, düşük faizli ihracat kredisi, primler, paranın değerinin düşürülmesi, ihracat geliri dövizlerin bir bölümünün ihracatçı firma tarafından kullanılmak üzere yurt dışında tutulması imkanını tanınması, belli malların ihracatına katlı kur uygulanması ve ihracat sigortası gibi önlemlerdir. GATT, haksız rekabet yarattığı gerekçesiyle ihracat teşviklerine karşı çıkmaktadır.

İhracat Ticari Şirketi
İhracat yönetim şirketinin bir benzeridir.

İhracat Vergileri
“Eşyanın ihracatında öngörülen gümrük vergileri ve eş etkili mali yükleri,

İhracat Yönetim Şirketi
Birçok üretici için ihracat departmanı görevini üstlenen özel bir kuruluştur.Bu işlem ya ürünlerin adını alarak veya belirli bir komisyon veya maaş karşılığında şirketin ihracat işlerini onlar adına yürüterek olur.

İhraç
Sermaye piyasası araçlarının ihraçcılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışıdır.

İhraçcı
Sermaye piyasası araçlarını ihraç eden anonim ortaklıklar, mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınanlar dahil kamu iktisadi teşebbüsleri, mahalli idareler ile bunlarla ilgili özel mevzuatları uyarınca faaliyet gösteren kuruluş idare ve işletmelerdir.

İhtilaf ( Dispute )
Alıcının satın aldığı mal ile ilgili her türlü ayıp durumu.

İhtiyat akçesi
Yedek akçe; bir işletmede elde edilen dönem sonu karının, kar payı olarak dağıtılmayan, kanun veya sözleşmeler gereği alıkonan, bilançoda çeşitli amaçlarla ayrılmış olarak ayrı kalemlerde gösterilen kısmı. Zorunlu yedek akçeler ve isteğe bağlı yedek akçeler olmak üzere iki çeşittir. Zorunlu yedek akçeler, ana sermayenin bütünlenmesine yardım amacıyla ticaret kanununa göre ayrılması zorunlu kılınan yedek akçelerdir. İsteğe bağlı yedek akçeler ise kanuni olarak zorunlu tutulmayan ancak işletme genel kurulu tarafından şirketin sürekli gelişmesini veya her yıl istikrarlı kar payları dağıtılmasını sağlamak amacıyla gerekli görüldüğünde ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir.

İhtiyat fonu
Gizlilik derecesi olduğu için gerçek miktarının halktan gizlendiği, normal bütçenin yanı sıra bazı üst düzey yöneticilerin uygun gördüğü yerde kullanabileceği fon

İkili ekonomi
Az gelişmiş ülkelerin ekonomilerini değerlendirmede bir niteleme. 20. yüzyıl başlarında geleneksel yapının hakim olduğu bazı sömürgelerde pazar ekonomisini geliştirme çabaları bazı güçlüklerle karşılaşmıştır. Özellikle Hindistan ve Endonezya’nın, fiyat mekanizması ile arzı ayarlama girişimleri sonuçsuz kalmıştır. İretimi teşvik için yapılan vergi indirimleri, köylünün üretimi daha da azaltmasına neden olmuştur.

İkili ticaret anlaşması
İki ülke arasında ticareti düzenleyen anlaşma. Genellikle döviz kullanılmayan kliring ve takas anlaşmalarını kapsar. Ticaretin konvertibl dövizle yapıldığı ticaret anlaşmaları da ikili anlaşmalar kapsamındadır. Ayrıca genelleştirilmiş tercih sistemi çerçevesinde yapılan hammadde ve tarımsal ürün anlaşmalarının bir kısmı da iki yanlı ticaret anlaşması şeklini almaktadır.

İkincil Piyasa (Secondary Market)
Kıymetlerin ilk ihraçları sonrası işlem gördükleri piyasaları ifade eder. Örneğin, T.C. Hazine Müşteşarlığı tarafından ihraç edilen borçlanma senetlerinin ihraç sonrası alınıp-satıldığı İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Tahvil Bono Piyasası ikincil piyasaya bir örnektir.

İktisadi büyüme
Kişi başına ulusal gelirin ya da mal ve hizmet üretiminin artması. GSMH cinsinden ölçülür. İktisadi büyüme, artan üretimin nasıl ve kimler tarafından kullanıldığına bağlıdır

İktisadi ufuk
Ekonomik kararlar almada geleceğin tahmin sınırı

İlk Kotasyon
Ortaklık hisse senetlerinin ilk kez Borsa kotuna alınmasını, ortaklığın borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin Borsa kotuna alınmasını ifade eder.

İlâve Kotasyon
Hisse senetleri Borsa kotunda bulunan bir ortaklığın sermaye artırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni hisse senetlerinin kotasyon işlemini ifade eder.

İmtiyazlı Hisse Senedi
Esas sözleşmede hüküm bulunmak kaydı ile, sahiplerine temettü ödemesi, rüçhan hakkı kullanımı, oy hakkı gibi konularda ayrıcalık tanıyan senetlerdir.

İmkansızlık teoremi
Ekonomist Herman Daly tarafından ileri sürülen, dünyadaki bütün insanların Amerikan benzeri bir tüketim ve yaşam düzeyine yükselemeyeceğini ifade eden tez

İndirim
Bir malı yurt içinde satılan fiyatının altında yurt dışında satmak veya üretim ve nakliye tutarlarının altında bir fiyata satmak.

İnterbank
Bankalararası para piyasasını ifade eden terim. Bankalar kendi aralarında da para alışverişinde bulunabilirler. Bu paraların faizi gecelik (overnight) olarak hesaplanır. Interbank faiz oranının düşmesi piyasadaki para bolluğunu gösterir. Faizlerin uzun süre düşük seyretmesi durumunda dövize olan talep canlanabilir. Oranlar yükseldiğinde ise piyasada para darlığı olduğu anlaşılır. Nakit para sıkıntısı çeken bankalar, Interbank piyasasında yüksek faizle borçlanmak yerine ellerindeki dövizi bozdurmayı tercih ederler. Bu nedenle piyasadaki döviz miktarı artar ve döviz kurları aşağı çekilir.

İntifa Senetleri
Şirket genel kurulunun alacağı kararla bazı kimselere çeşitli hizmetler ve alacak karşılığı olarak kuruluştan sonra verilen ve sermaye payını temsil etmeyen hisse senetleridir.

İpotek
Gayrimenkul rehin etme, bir bina veya mülkü ipotek altına alma, kredi kurumlarından ödünç para alabilmek için taşınmaz malları rehin olarak gösterme. Rehin alacaklıya, alacağını borçludan tahsil edememesi durumunda kendisine ipotek edilen taşınmazı paraya çevirerek alacağını tahsil yetkisi verir. Bir taşınmazın rehni için tapu kaydının olması zorunludur. Hisseli mülkiyette hisseler bağımsız olarak ipotek edilebilir. Bir taşınmazı ipotek etmek için biri rehin sözleşmesi diğeri tescil olmak üzere iki işlem yapılır. Taşınmaz üzerinde birden fazla ipotek işlemi yapılabilir.

İradi işsizlik
Bir ülkede, cari ücret düzeyinden daha yüksek ve belli çalışma koşullarından daha iyisi arandığı için iş bulunamaması hali

İrat vergisi
Gelir vergisi; gerçek kişilerin belirli dönemlerde elde ettikleri gelirlerin net tutarı üzerinden alınan vergi. Artan oranlı tarifeye göre alınan direkt bir vergidir. Modern anlamda ilk gelir vergisi, 1799-1816 yılları arasında Napolyon Savaşları«nı finanse etmek için İngiltere«de konmuştur.

İrtibat Büroları
Aracı kurumu ve aracı kurumun yetkili olduğu sermaye piyasası faaliyetlerinin tanıtımını yapmak amacı ile aracı kurumu temsil etmekle görevli hizmet birimleridir. İrtibat büroları sadece müşteri emirlerini aracı kuruma iletebilirler.

İskonto
Tenzilat, fiyat indirme, bankaların hesap sahiplerine azalan mevduatlarını bildiren pusula, dekont, senet kırdırma, bir senedi vadesinden önce üzerinde yazılı olan değerden daha azına paraya çevirme

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Galata Bankerleri döneminden gelen eski borsanın kapatılmasıyla birlikte Aralık 1985 tarihinde faaliyetine başlamış, hisse senedi ve tahvil alım satımlarının yapıldığı Türkiye’deki tek menkul kıymetler borsasıdır.

İstatistik
Belirsizlik ortamında sayısal veriler elde ederek analiz etme ve buna göre karar alma

İstifçilik
Stokçuluk, paranın harcama veya herhangi bir türden yatırım yapmaksızın saklanması. Bir ekonomide istifleme arttıkça yatırımların finansmanında kullanılacak fonlar azalmış olur.

İstihdam
İş verme, iş gücünün ekonomik faaliyet alanlarında çalıştırılması. Tam istihdam, işsizliğin asgari düzeye düşürülmesini ifade eder. Eksik istihdam ise iş gücünün bir bölümünün işsiz olduğu durumdur.

İstihkak
(1) müteahhitlerin işin bir bölümünü bitirdikten sonra kamudan ya da ihaleyi açandan almaya hak kazandığı para, (2) vesika sistemi, karne sistemi, tüketime ya da üretime ayrılan malların zorunlu durumlarda vesikayla kişi veya firmalara tahsisi. Ekonomik bunalım ve savaş yıllarında başvurulan bir yöntemdir.

İstikrar
Bir ekonomideki fiyatlar genel düzeyi, istihdam hacmi, döviz kurları, faiz oranları gibi unsurların kararlı bir dengede bulunduğu, iç ve dış faktörler nedeniyle önemli değişikliklerin gerçekleşmesinin beklenmediği durum

İstikrar politikası
Ödemeler dengesinde kalıcı bir iyileşme ve yurt içi enflasyon hızında gerileme ya da bu iki unsurun bileşimi gibi genel makro-ekonomik hedeflere ulaşmak amacıyla hazırlanmış geniş kapsamlı tedbirler bütünü

İstikrar tedbirleri
İstikrar politikası amaçlarını gerçekleştirmek üzere uygulamaya konan politika araçları ve yapılan düzenlemeler. Enflasyonun önlenmesi ve ödemeler dengesi açıklarının giderilmesi istikrar politikalarının yaygın olarak benimsenen iki temel amacıdır. Bu amaçlara ulaşmak için alınan en önemli tedbirler şöyledir: Yurt içi kredi genişlemesine katı sınırlama getirilmesi, kamu kesimine yönelik ekonomik faaliyet alanının daraltılması, vergi reformları, yaşanmış enflasyonun gerisinde kalan fiyatların yükseltilmesi, dış ticaretin serbestleştirilmesi, ihracatın teşviki, dış borçların yeni ödeme planına bağlanarak ertelenmesi.

İş çevrimleri
Ekonomik hayatın üretim, istihdam gibi unsurlarının ortalama olarak 8-10 yıllık süreler içinde artma ve azalma yönünde dalgalanarak ortaya çıkardığı çevrimler; dünya ticaret anlayışından doğan ticari çember, ekonomik dalgalanmalar, faaliyet devresindeki değişmeler, konjonktür. İşletmeler ve ulusal ekonomiler her zaman istikrarlı bir büyüme göstermez. İş dünyasında da dönemsel iniş ve çıkışlara rastlanır. Faaliyetlerin en tepe noktaya çıktığı dönemleri genelde resesyon izler

İş gücü
Çalışma çağında olan nüfustan, öğrenci ve rantiye gibi iş gücüne dahil olmayan nüfus çıkarıldığında işgücü sayısına ulaşılır. İşgücü, ücretli veya maaşlı olarak bir işte çalışanlar, kendi işlerinin başında olanlar, işverenler ve işsizlerin toplamını ifade eder. Marjinal çalışanlar ve yerleşik bir işi olmayanlar da işgücü tanımı içinde kabul edilir.

İşlem Birimi
Bir sermaye piyasası aracının, kendisi ya da katları ile işlem yapılabilecek asgari sayısını ya da değerini ifade eder. İşlem birimi olarak “lot” ibaresi kullanılır.

İşlem Görmüş Ürün
Işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen tüm ürünler anlamına gelir

İşlem hacmi
Her hisse senedi için gerçeklesen işlemlerdeki hisse senedi sayısı ile işlem fiyatının çarpılmasıyla elde edilen değerlerin toplamıdır. Tüm hisse senetlerinin işlem hacimleri toplamı, piyasanın toplam hacmini oluşturur.

İşlem miktarı
Bir seans da ya da belli bir dönemde alınıp satılan menkul kıymet adedidir.

İşleme Faaliyetleri
“İşleme faaliyetleri” deyimi ; a) Eşyanın montajı, kurulması ve diğer eşya ile birleştirilmesi dahil olmak üzere işçiliğe tabi tutulması, b) Eşyanın işlenmesi, c) Eşyanın yenilenmesi ve düzenli hale getirilmesi dahil olmak üzere tamir edilmesi, d) İşleme sırasında tamamen veya kısmen tüketilseler dahi, işlem görmüş ürünler içinde bulunmayan ancak, bu ürünlerin üretilmesini sağlayan veya kolaylaştıran önceden belirlenmiş bazı eşyanın kullanılması, anlamına gelir. ”

İşsizlik
Çalışacak iş aranmasına rağmen bulunamaması hali. Çalışamayacak durumda olanlarla iş aramayanlar bu kapsama girmez.

İşsizlik sigortası
İşin istek dışı kaybedilmesi halinde devletin işsize belli bir süre için ödediği para. İlk kez 1920 yılında İngiltere«de uygulanmıştır. Ancak çiftçilerle ev hizmetçileri bu sigorta kapsamına alınmamıştır. ABD«de bu uygulama 1935 yılında başlamış, işgücünün yüzde 85«i işsizlik sigortası kapsamına alınmıştır.

İştirak
Bir ortaklık ile işletme arasında, sözkonusu ortaklığın yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılma anlamında devamlı bir bağ yaratan, doğrudan veya dolaylı sermaye ve yönetim ilişkisidir.

İşveren
Herhangi bir mal veya hizmet üretmek amacıyla yanında emeğini kiraladığı işçi(ler) çalıştıran kişi

İşveren sendikası
Ortak çıkarları savunmak ve aralarında dayanışma sağlamak amacıyla, üyelerini işverenlerin oluşturduğu sendika

İtfa
(1) iç borç geri ödeme, rehinden kurtarma, kefaret, ödeme, geri satın alma, (2) anonim şirket hisse senetlerinin itibari değerlerinin şirket temettülerinden ayrılan fonun kullanılarak pay sahiplerine ödenmesi, (3) borcun borçlu tarafından bir defada veya belirli dönemlerde yapılan ödemelerle ortadan kaldırılması işlemi

İthal ikameci sanayileşme
İçe dönük sanayileşme; yurt dışından ithal edilmek durumunda olan malların yurt içinde üretilmesini sağlayarak dışarıya bağımlılıktan kurtulmak suretiyle sanayileşmeyi öngören politika. Mamul mal ithalatını azaltmak için ulusal sanayinin büyümesini teşvik etmeyi amaçlayan bir stratejidir.

İthal ikamesi
İthal yoluyla karşılanan ihtiyaç maddelerinin yurt içinde üretilmesi; bir ekonomide tüketim malları ithalinin zorlaştırılması veya yasaklanmasıyla sanayinin teşvik edilmesi politikası

İthal kotaları
Döviz sıkıntısı çeken ülkelerde ithalatçılara kıt dövizin dengeli olarak tahsisi için çeşitli mallara göre tespit edilen kontenjan listeleri; bir maldan ne kadar ithal edileceğini belirleyen kararlar

İthalat
Bir ülkeye yurt dışından mal ve sermaye getirmek. İthalat, ihracatla birlikte dış ödemeler bilançosunda dış ticaret hesabını oluşturur.

İtibari ücret
Para ile ifade edilmiş ücret; satın alma gücü sabit olmayan ücret; sembolik ücret

İzahname
Sermaye piyasası araçlarının ihracında ya da halka arzında ortaklıklarca halkı şirket ve hisse senetleri konularında bilgilendirmek amacıyla düzenlenmesi gereken belgedir.

J harfi ile başlayan ekonomi terimleri

J eğrisi
Devalüasyonun etkilerinin devalüasyon yapıldıktan belli bir süre sonra ortaya çıkması. İlk andaki ani etkilerden biri ithal fiyatlarının yükselmesi, ihraç fiyatlarının düşmesidir. İhracat hacminin artması için belli bir sürecin geçmesi gerekir.

JIT (Just In Time)
Üretimdeki aşamaların tam zamanında gerçekleşmesi; tam gerektiği anda üretim yapılması

joint venture
Yerli bir şirketin yabancı bir diğeriyle ortaklık kurması. Böyle bir ortaklık genellikle her iki taraf için yarı yarıya paylarla gerçekleştirilir. Payların yüzde 40/60 olması da mümkündür. Buna karşılık yerli ortak şirket yönetiminde söz hakkını korur. Özellikle yeni bir coğrafi bölgeye ya da yeni pazara girildiği zaman firmalar tarafından tercih edilir.