Etiket arşivi: takas

T ekonomi terimleri sözlüğü

Taban fiyat
*Devletin genellikle tarım üreticisini korumak üzere ürününün fiyatının, piyasa fiyatının altına düşmesini önlemek amacıyla saptadığı fiyat
*Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en düşük fiyattır. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı gözönüne alınarak ayrı olarak hesaplanır.

Tahvil
*İşletmeler tarafından yatırımların finansmanında kullanılmak üzere yapılan bir tür borç derlemesi
*Anonim şirketlerin kaynak bulmak amacıyla Ticaret ya da Sermaye Piyasası kanunlarına göre, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetidir.
*İhraç vadesi 1 yıldan uzun menkul kıymetlerdir
*Devletin 1 yıl, anonim ortaklıkların en az 2 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak amacıyla, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir.
*Ödünç para sağlamak amacıyla devlet, kamu kuruluşları ve anonim şirketler tarafından çıkartılan nominal değeri eşit ve biareleri aynı olan borç senedi.

TAHVİL VE BONO FONU
Portföyünün en az %51’inin devamlı olarak borçlanma araçlarına yatırılmış fonlardır.

Tahıl Yasaları
İngiliz tarihinde tahıl ihracı ve ithali ile ilgili düzenlemeler yapan yasalar. İlk kez 12. yüzyılda çıkarılmış, 18. yüzyılın sonlarıyla 19. yüzyılın başlarında nüfus artışı ve savaşların neden olduğu darlık nedeniyle önem kazanmıştır. Sanayicilerin yoğun tepkisi üzerine de 1846«da kaldırılmıştır. Yasaların yürürlükte olduğu yıllarda tahıl fiyatları sürekli artmış, bu artış kötü hasat dönemlerinde daha hızlı olmuştur. Yasalar, bir dizi ayaklanmaya da yol açmıştır.

Takas
*Para kullanılmaksızın mal ve hizmetlerin doğrudan değişimi
*Borsa’da gerçekleştirilen işlemler sonucunda oluşan borç ve alacakların karşılıklı olarak tasfiye edilmesidir.
*Para kullanılmaksızın bir malın bir diğeriyle değiştirilmesidir.Takas, para birimi kolayca değiştirilemeyen ülkeler için önemli bir ticaret koludur.

Takas bank
Borsada kote olan senetlerin işlemlerin düzgün olarak işlenmesi ve düzenli olarak tutulması amacıyla borsada saklanmasıdır. İMKB’de işlem gören senetlerin muhafazası ile görevli olan İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş., kote olan senetlerin büyük bir kısmını muhafaza ettiği için ayrıca fiziki bir dolaşıma engel olmakta ve şirketleri senet basma külfetinden kurtarmaktadır.

Takas odası
Bankalar ile diğer mali kuruluşlar ve borsalar arasındaki takas işlemlerinin yapıldığı yer. Takas odaları, para kullanmadan ödeme sisteminin gelişmesi için gerekli kurumlardır. Takas odasında her üye bankanın bir masası veya bürosu bulunur. Bankalar müşteriler tarafından kendilerine verilen ve başka bir banka tarafından ödenecek olan çekleri diğer bankalar tarafından tahsil edilmek üzere yollanan çeklerle karşılaştırarak takas ederler.

Talep
Belli bir malın belirli bir anda ve belirli piyasada muhtemel fiyatları karşısında alıcıların o maldan satın almayı düşündükleri miktar

Talep enflasyonu
Harcamalar ve dış satım toplamının üretim ve dışalım tutarını aşması sonucu fiyatlarda görülen artış. Diğer bir deyişle talepte meydana gelen artışı karşılamak üzere arzın yeterli derecede artırılmaması sonucu fiyatların yükselmesine yol açan süreçtir. Mal ve hizmet fiyatlarında meydana gelen artış, girdi fiyatlarına yansıyarak mal ve hizmet fiyatlarının daha da yükselmesine yol açabilmektedir.

Talon
Hisse senedinin kuponlarından oluşan kısmına verilen isimdir.

Tam istihdam
Bir ekonomide tüm üretim faktörlerinin çalışır durumda olduğu bir düzey

Tamamlayıcı mallar
Tatmini istenen bir ihtiyacın sağlanması için bir mala katılması zorunlu olan mallar

Tarh
Verginin yasalarda gösterilen şekilde vergi dairelerince hesaplanması, vergiye konu olan maddi ve gayrımaddi şeylerin kıymetini takdir. Beyandan sonra tahakkuktan önce yapılır.

Tarım kooperatifleri
Ortakları çiftçi ve faaliyet alanları tarım olan kooperatifler. Tek amaçlı ve çok amaçlı tarım kooperatifleri olmak üzere iki gruba ayrılır. Alım kooperatifleri, kredi kooperatifleri, sigorta kooperatifleri, satış kooperatifleri, arazi kullanma kooperatifleri, işleme kooperatifleri, hizmet kooperatifleri, tek amaçlı kooperatiflerdir. Çok amaçlı kooperatifler ise kredi alım, sigorta vs gibi amaçlar için ortaklarının her konudaki ihtiyacını karşılamak üzere kurulan kooperatiflerdir.

Tarımsal kredi
İlke içinde ve dışında pazarlanma olanakları bulunan tarımsal ürünlerin üretimine hizmet eden kredi. Tarımsal kalkınma kredileri, teşvik ve geliştirme kredileri, toprak ve tarım reformu kredileri gibi. Bu krediler süre, miktar, risk, garanti, karlılık ve faiz bakımından diğer sektörlere verilen kredilerden ayrılır.

Tarımsal sermaye
Tarım sektöründeki bütün mallar, makine, araç, gereç, hayvanlar, malzemeler, binalar ve paralar. Tarımsal sermaye dört grupta toplanır: (1) Sabit sermaye: Toprak, binalar, (2) Verimli sermaye: Bitkiler, hayvanlar, (3) Yardımcı sermaye: Aletler, makineler, (4) Değişir sermaye: Hammadde, mal, gübre, para, ihtiyat, amortisman.

Tarımsal sigorta
Tarımsal üretimde kullanılan hayvanların, araç gerecin ve elde edilen ürünün gelecekte ortaya çıkabilecek risklere karşı güvence altına alınması. Tarımsal sigorta; ürün ve hayvan sigortaları şeklinde iki gruba ayrılır. İrün sigortaları; ürünün dolu, don, kuraklık, fazla yağış, rüzgar ve yangına karşı sigorta ettirilmesidir. Hayvan sigortaları ise; hayvanların ölüm, kaza, hastalanma, verimden düşme gibi tehlikelere karşı sigortalanmasıdır. Tüm çiftlik alet ve makinelerinin, çiftlik binalarının yangına karşı sigortalanması da tarımsal sigorta kapsamına girer.

Tarımsal sübvansiyonlar
Devletin herhangi bir karşılık beklemeksizin tarımsal üretimin desteklenmesi, teşvik edilmesi ve devamının sağlanması için tarım ürünleri üreticilerine yaptığı parasal veya para olarak karşılığı bulunan yardımlar. Para ile ifade edilebilen sübvansiyonlardan tarımsal kredi sübvansiyonu, devletin tarımsal üretim artışı sağlamak ve maliyeti düşürmek amacıyla piyasa faiz haddiyle tarımsal işletmelere kredi açmasıdır. Burada verilen, kredi değil normal faiz haddinden düşük faiz hadleri sübvansiyon olarak kabul edilir.

Tarif
İthalat ve ihracat üzerine hükümetin koyduğu vergi; fiyat listesi; bir ülke sınırından ticaret amacıyla geçirilen mallardan alınan vergi. Kısaca, ithal edilen mallar üzerinden alınan vergilerdir. Birkaç biçimde uygulanabilir. Sınırda doğrudan vergilendirme ya da malın belli miktarlarda ithal edilebilmesi için önceden bir lisans ya da permi alınmasını gerektiren dolaylı vergilendirme bunlar arasındadır. Her maldan gümrük vergisi alınabilir. Ancak pratik nedenlerle genellikle kolayca belirlenebilen, sınıflandırılabilen, ölçülebilen ya da değer biçilebilen mallara uygulanır.

Tarife Benzeri Engeller
Malların girişinde alınan Gümrük vergisinden başka vergiler gibi, Gümrük tarifesinin etkisini taşıyan engellerdir.

Tarife Dışı Engeller
Giriş kısıntı ve yasakları, tekeller, giriş işlemleri, giriş izni vb. gibi, uluslararası tecimde uygulanan gümrük tarifelerinde ya da tarife etkisini taşıyanlardan başka engellerdir.

Tarife Numarası
Gümrük ithalat genel tarife cetvelinde her mal veya mal grupları için saptanan numaralardır.

Tasarruf
*Artırılmış para, gelirin tüketime ayrılmayan kısmı. Gelirin tüketilmeyen bölümünün tasarruf kabul edilebilmesi için bir kısmının elde para olarak tutulması şart değildir. Bu açıdan tasarruf, elde hazır bir satın alma gücü bulundurma arzusuna dayanan stoklamadan farklıdır.
*Gelirden tüketimin çıkartılması ile elde edilir.

Tasarruf mevduatı
Resmi ve ticari mevduat dışında halkın daha çok geleceğe yönelik bir güvence olarak bankalarda ve genelde vadesiz hesaplarda tuttuğu mevduat

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu
Tasarruf mevduatı sahiplerini belirli bir tutara kadar ilgili bankanın ödeme yetersizliği riskine karşın sigorta etmektir.

Tasarruf paradoksu
Gelir düzeyindeki değişmelerin, yatırım kararlarını etkilediği bir ekonomide bireylerin daha fazla tasarrufta bulunmak istemelerinin toplam tasarrufları azaltması sonucunu doğurması

Tasfiye
(1) borcu tasfiye etme, hesap kesme, tasfiye, işi kapatma, ticarette elden hemen çıkarılmak istenen stokların düşük fiyatla piyasaya sürülmesi, indirimli satışla tasfiye, çalışmalarını durdurmuş bir işletmenin aktifini paraya çevirmesi, vadeli işlemlerin belli dönemlerde kesilip hesapların görülmesi

Tasfiye Değeri / Likiditasyon Değeri
Şirket varlıklarının belirli bir süre içinde zorunlu satışı ile sağlanabilecek değerden tüm borçlar ödendikten sonra kalan miktarın, hisse senedi sayısına bölünmesi sonucu bulunan değerdir.

Tavan fiyat
*Tüketiciyi korumak amacıyla herhangi bir mal veya hizmetin fiyatının, yetkili kuruluşlar tarafından saptanan en yüksek fiyatı
*Hisse senetlerinin bir seans içerisinde görebileceği en yüksek fiyattır. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı gözönüne alınarak ayrı olarak hesaplanır.

Tavsiye Bankası
İhracatçının ülkesinde faaliyet gösteren bankadır.Başka bir ülke bankası adına yazılan kredi mektupları ile ilgilenir, ihracatçı firmaya kredinin kendi lehlerine açıldığını bildirir.Banka,ödeme sorumluluğuna girmek zorunda olmadan, ihracatçıyı kredi mektubu konusunda detaylı bir şekilde bilgilendirir.

Tavsiye Kapasitesi
Nakliyeci acentanın veya temsilcisinin, grubun onayı olmadan kesin kararlar veremeyeceğini belirten terimdir.

Taylor ekonomisi
Amerikalı mühendis Taylor’un ileri sürdüğü, üretimde iş bölümünü artıran ve zaman kaybettirici bütün öğeleri ayıklayan, işçi emeğinden alabildiğince fazla yararlanmayı, iş verimini artırmayı hedefleyen sistem

Taylorizm
1881 yılında Amerikalı Frederick Winslow Taylor’ın (1856-1915) ileri sürdüğü, üretimde iş bölümünü artıran ve zaman kaybettirici tüm öğeleri ayıklayan, işçi emeğinden olabildiğince fazla yararlanmayı, iş verimini artırmayı hedefleyen sistem. 20. yüzyılın ilk yıllarında uygulanmaya başlanmıştır. İş düzenine ve zaman denetimine önem verir. Personel yönetimine otoriter bir kavrayış getirir. Buna rağmen psikolojik faktörleri görmezlikten gelmez. Taylor, sıkıcı işlerde çalışanların sık sık dinlenmek zorunda olduğunu ilk olarak düşünen ve savunan kişidir.

Tedavül
Sirkülasyon, para dolaşımı, satış miktarı. Bir paranın tedavüldeki oranı yüzde 50’yi aşarsa daha büyük bir para basıp piyasaya sürmek gerekir.

TEFE
Toptan Eşya Fiyat Endeksi. Enflasyon rakamı olarak alınır.

Tefecilik
*Aşırı faizcilik; yasanın izin verdiğinden daha yüksek faiz oranı uygulamak. Fon talebinde bulunanlara, bunların içinde bulundukları güç koşullardan yararlanarak çok yüksek faiz oranlarıyla borç verilmesidir
*Yasal sınırın üzerinde aşırı faiz alarak borç para verme işi.

Tek vergi
Tek oranı olan vergi. Herkese ve tüm vergi tabanına uygulanabilir. Gerçek tek vergi uygulamasında yüzde 15-16’lık bir oran ile klasik sistemin yüzde 15-20’lik oranının getirdiğine eşit gelir sağlanır. Sistem vergi kaçırılmasını zorlaştırır, basit bir yapıya sahip olduğundan bürokrasiyi azaltır.

Tekel
Tek bir satıcı ve karşılığında çok miktarda alıcı olan piyasadır.

Teknik analiz
*Hisse senedi veya borsa endeksi fiyatının ya da işlem miktarında meydana gelen değişmelerin genellikle grafiklerle açıklanması ve geleceğe yönelik trend belirleme aracıdır.
*Fiyat, hacim gibi göstergelerden hareketle, geçmiş dönem piyasa hareketlerinin analiz edilerek bu yolla geleceğe yönelik olarak fiyat tahminleri yapılmasıdır. Bu amaçla, çeşitli grafik oluşumlarından ve istatistiksel metodlardan faydalanılır. Grafikler üzerinde geçmiş fiyat hareketleri nedeniyle ortaya çıkan oluşumların gelecek için gösterge oluşturduğu, dolayısıyla bu tür oluşumların alım-satım için gösterge olarak kullanılabileceği varsayımına dayanır. Bu tür analizler, örneğin, geçmişte gerçekleşen en düşük fiyatların, diğer bir deyişle fiyatların döndüğü, yükselmeye başladığı noktaların”destek noktası” olduğu, dolayısıyla alım için bu noktaların beklenmesi (kriter olması) gerektiğini, yine geçmişte gerçekleşen en yüksek fiyatların “direnç” noktası olduğunu ve satım için dikkate alınması gerektiğini öngörür.
*Geçmişte piyasada oluşmuş çeşitli verilerin, bilgisayar ve grafikler yardımıyla geleceği tahmin etmede kullanıldığı bir değerleme yöntemidir.

Temel analiz
Hisse senetlerinin gerçeğe en yakın fiyatlarını bulmaya yönelik bir yöntemdir.

Temellük
Alacağın devralınması

Temerrüt
*Taahhütlerinin gerektirdiği ödeme veya menkul kıymet teslimatlarını belirlenen süreler içinde gerçekleştirmeyen borsa üyesi, herhangi bir ihbara gerek kalmaksızın temerrüde düşmüş sayılır.
*Borsa’da yapılan işlemler sonucunda, taahhütlerin gerektirdiği ödeme veya menkul kıymet teslimatlarının belirlenen süreler içinde gerçekleştirilmemesi sonucu oluşan durumdur.

Temettü
(Kar payı) Ortakların dönem içinde elde ettikleri kardan mevcut ortakların pay alma hakkıdır.

Temettü getirisi
Hisse senedinin yıllık getirisidir.

Teminat
Borsa üyelerinin, borsa işlemleri dolayısı ile müşterilerine ve borsaya verebilecekleri zararlara karşılık olmak üzere, Borsa tüzel kişiliği adına yatırdıkları meblağa denir.

Teminat mektupları
Alıcı ile satıcı arasındaki güvenin sağlanması için bir banka aracılığına ihtiyaç duyulur. Bankalar borçluya kefil olarak bu güveni sağlar.

Teminat Tamamlama Çağrısı
Vadeli işlemler piyasasında alınan pozisyonlar için yatırılmış bulunan teminatın sürdürme teminatı düzeyine gerilemesi vya daha altına düşmesi durumunda, yatırımcının teminatını başlangıç teminatı seviyesine çıkarması için borsa tarafından yapılan çağrıdı

Temiz Konşimentosu
Taşıyıcı tarafından hazırlanan, getirdiği malların iyi durumda olduğunu,herhangi bir zarar görmediklerini bildiren makbuzdur.

Temiz Taslak
Üzerine hiçbir belge iliştirilmemiş taslaktır.

Temlik
Alacağın Devredilmesi.

Temlik Notu
Faturanın üzerine yapıştırılan veya fatura basımında eklenen ve Factoring şirketine temlik edildiğini ve vadesinde o makama ödeneceğini gösteren nottur. Borçlunun dilinde yazılır.

Teknokrasi
Yönetimde teknokratların belirleyici olduğu sistem. Terim, yönetici durumundaki teknik elemanları ifade etmek amacıyla kullanılır. Geleceğin toplumlarını politikacıların değil teknik elemanların yöneteceğini ilk defa ileri süren kişi, Saint-Simon’dur. Saint-Simon, yöneticilerin politikacılardan, bilginlerden değil, tek amaçları halkın günlük ihtiyaçlarını üretmek olan sanayicilerden, teknik adamlardan oluşması gerektiğini ileri sürmüştür.

Teknokrat
İnsan unsurunu her zaman yeterince göz önünde bulundurmayan devlet adamı veya memur

Teknoloji transferi
Az gelişmiş ülkelerin sanayi ülkeleriyle aralarında var olan teknolojik açığı kapatabilmek için bu ülkelerde üretilmiş olan teknolojiyi kendi ülkelerine aktarmaları. Bunlar; yatırım malları ithali yoluyla transfer, özel yabancı sermaye yoluyla transfer, patent satın alma ve lisans anlaşmaları yapma yoluyla transfer, bilimsel konferanslar, teknik bültenler ve yabancı bilim adamları alış-verişi yoluyla transferdir.

Teknolojik işsizlik
Bir ülkede gelişen teknolojilerin üretimde maliyetleri düşürürken daha az emek kullanımı nedeniyle el emeğine ihtiyaç duymamasından kaynaklanan işsizlik. Bununla birlikte kişi başına verimliliği artıran ve bunun ekonomiye hemen uyumuna imkan veren her yeni teknoloji böyle bir işsizliğe neden olmaz. Teknolojik gelişimin açıkta bıraktığı işsizler yeniden istihdam edilebilirler.

Teknopark
İleri teknolojiye dayalı yeni projelerin desteklenmesi amacıyla üniversite kampüslerinde oluşturulan bağımsız alanlar. Sanayi ve ticaret bakanlıklarınca desteklenir.

Teknotronik
Endüstri döneminin de aşıldığı çağ. Endüstri üstü toplumu (post industrial society) ifade etmekte kullanılır. Bu yakıştırmayı ilk kez Beyaz Saray eski danışmanlarından Zbigniew Brzezinski yapmıştır. Yeni çağın başlıca özellikleri; yükselen orta sınıf, gelişen hizmet sektörü, zaman ve mekan içinde yayılan üniversiteler, büyük ölçüde artan bilim adamı sayısıdır. Teknoloji ve elektronik kelimelerinin birleştirilmesinden oluşur.

Telafi edici
finansman Az gelişmiş ülkelerin ihracat gelirlerindeki istikrarsızlığı önlemek amacıyla önerilen finansman biçimi

Telafi edici vergi
Dış ticarette gümrük vergisi dışında uygulanan korumacılık yöntemi. Yerli sanayii korumak için ithal edilen mallara konan ek vergidir. İhracatçı ülkenin uyguladığı sübvansiyon ve teşviklerin karşılığı olarak aynı oranda konur.

Ters repo
Bir menkul kıymetin başlangıç tarihinde alınıp bitiş tarihinde geri satılması işlemidir. Ters repo yapan parayı kullandıran taraftır.

Tesadüfileştirme
Örnek tüketicilerin tesadüfi ve tarafsız olarak seçilip bütün pazarı temsil ettiğinin kabul edilmesi

Tescil
Borsa’da gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının doğruda, Borsa dışında gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının ise bu işlemlerin Borsa’ya bildirimi sonrasında Borsa kaydına alınması işlemidir.

Tescile Mesnet
Kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim ortaklıklarda, sermaye artırımı işlemleri tamamlandıktan sonra sermaye artırımının tescili için, Sermaye Piyasası Kurulu’nca verilen ve ödenmiş hisse senedi tutarını gösteren belgedir.

Teslim Karşılığı Ödeme Prensibi
Borsa işlemlerinin takasında, tarafların, takasa olan borçlarını ödedikleri nisbette alacaklarının ödenmesi prensibidir.

Teyid Eden Banka
Akreditif bedelinin amir banka tarafından ödenmediğinde kendisi tarafından ödeneceğini lehdara taahhüt eden banka.

Teyitli Akreditif
“Amir banka tarafından, sağlamlaştırma ve doğrulayıcı yönde kendi sorumluluk ve taahhütlerini de ekleyerek açılan akreditif. ”

Teyitsiz Akreditif
Bu tür akreditiflerde muhabir banka herhangi bir mali sorumluluk yüklenmez. Akreditifin açılmış olduğunu ve şartlarını lehdara bildirmekle yetinir.

Tezgah Üstü Piyasa(Over The Counter-OTC)
*Değerli evrakların ticaretinin yapıldığı standardize edilmemiş piyasalardır.
*Organize olmayan, belli bir yapı altında toplanmayan piyasalardır. İşlemler taraflar arasında karşılıklı anlaşma yoluyla gerçekleştirilir.

Teşvik
Özendirme, ekonomi açısından stratejik önem taşıyan sektörlerin devletçe desteklenmesi

Teşvik dönemi
Bir üreticinin ya da toptancının satış örgütü tarafından perakende satıcılar ya da tüketiciler arasında alıcı olabilecek kimselere kısa bir süre hesaplı veya satış artırıcı koşullarla satış yapılması için hazırlanan bir program dönemi

TIR sözleşmesi
Taraf ülkeler arasında 1959’da Cenevre’de imzalanan ve karayolu taşımacılığını düzenleyen sözleşme

Ticaret
Kar amacıyla malın yer ve zaman faydasını artırarak alım satım faaliyetleriyle uğraşmak

Ticaret dengesi
*İthalat ve ihracat arasındaki fark. Bir ülkenin ödemeler bilançosunda toplam mal ithalatı ile toplam mal ihracatı arasındaki farktır. İlkenin ithal ettiği malların toplam değeri ihraç ettiği malların toplam değerinden büyük olursa ticaret dengesi açığı söz konusudur. Bu kavram ilk kez 16. yüzyılda merkantilizmin gelişmesiyle önem kazanmaya başlamıştır.
*Bir ülkenin toplam ihracat ve ithalatı arasındaki farktır.Eğer ihracat ithalattan fazla ise istenilen ticaret dengesi kurulmuştur, değil de ticaret açığı var denilir.

Ticaret markası
Patent, kopya, ticari sırlar gibi soyut değerlerin sahipliği, korunması ve kontrolu ile ilgili haklar

Ticaret Odası
Ticareti ve üyelerinin ticari çıkarlarını geliştirmek amacıyla kurulan işadamları birliğidir. Bazı ülkelerde Ticaret Odaları’nın yarı resmi statüsü bulunmaktadır. Örneğin özel sektörü temsil etmek ve menşe şehadetnamesi gibi belgeler verme yetkisine sahiptir.

Ticaret özgürlüğü
Ekonomik liberalizmin bir ilkesidir. Ticaret özgürlüğü, önce batıda varolan ve yeni ekonomik girişimler için devletin iznini gerektiren kooperatif sistemini ortadan kaldırmıştır. Örneğin Fransa’da 2-17 mart 1791 tarihli yasa ‘herkes istediği ticaret, meslek, sanat ve zanaatle uğraşmakta özgürdür’ demektedir. Bu yasa, Fransa’da hala yürürlüktedir. Ticaret özgürlüğünün iki esası vardır. Birincisi, herkesin istediği ticari işle uğraşabilmesidir. İkincisi her tüccarın genel kurallara ve sosyal yaşamın gereklerine uymak kaydıyla mesleğini istediği gibi yürütebilmesidir.

Ticaret Hadleri
İhracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına oranıdır

Ticari kazançlar
Gerçek kişilerin ticari ve sınai faaliyetten elde ettikleri para veya para ile ölçülebilen çıkarlar. Ticari faaliyetler kapsamına genel olarak mal alım satımı, satın alınan malların özelliklerinin değiştirilmesi ile elde edilen ürünün satışı ve hizmet işletmeciliği girer.

Ticari mevduat
Ticari işlerle uğraşanların, derneklerin, kooperatiflerin ve birliklerin kurmuş bulundukları ticaretle uğraşan firmaların, bankalara bu amaçlarını gerçekleştirmek üzere yatırmış bulundukları mevduat

Ticaret Politikası Önlemleri
Gözetim veya korunma önlemleri, miktar kısıtlamaları ve ithalat veya ihracat yasaklamaları gibi eşyanın ithal ve ihracı ile ilgili hükümlerle belirlenmiş tarife dışı önlemleri ifade eder.

Ticari Ateşe
Kendi ülkesindeki elçilikte bulunan görevliler konusunda uzmandır.

Ticari Fatura
*Yüklenmiş olan malların listesidir.Genellikle ihracatçının alım kağıtları üzerinden yapılır.
*Alıcı ile satıcı arasında yapılan işlemin bir kaydıdır

Ticari Tarifeler Üzerine Genel Anlaşma
İmzalayan ülkeler arasındaki ticari zorlukları azaltmak ve ticaret hacmini yükseltmek amacıyla hazırlanmış çok yönlü bir anlaşmadır.

Tokluk kanunu
Bütün ihtiyaçların tatmin edildikçe azalmaları ve doyum haline ulaşıldığında da yok olmaları

Tokyo Görüşmeleri
1973’te Tokyo’da başlatılan 12 nisan 1979’da sonuçlanan GATT görüşmeleridir. Başlıca hedefi GATT’ın varlık nedenini tehdit eden yeni korumacılık savaşını sona erdirmektir. Görüşmeler sonunda alınan kararlarda gümrük tarifelerinde yapılacak indirimlerin yıllık ve eşit oranlarda olması öngörülmüştür.

Toplam kalite
Bir ürünün tasarımından pazarlanmasına kadar geçirdiği tüm aşamalardaki kalite kontrolu. Tüm üretim sürecine hükmeder. 1980«li yıllarda ABD ve Avrupa’da kalite, sadece hataların tespiti ve giderilmesi için yapılan bir inceleme işi olarak görülmüştür. Oysa bugün toplam kalite en çok ilgi gören ve uygulanmaya çalışılan yönetim tekniği olarak kabul edilir.

Toplam talep
Bir ekonomide mal ve hizmetlere yönelik talebin toplam miktarı. Toplam talebi oluşturan başlıca unsurlar şunlardır: (1) Kişilerin mal ve hizmetlere yönelik talebi, (2) Firmalar ve devletin yatırım malları ve diğer mal ve hizmetlere yönelik talebi, (3) Diğer ülkelerdeki tüketici ve firmaların söz konusu ülkelerde üretilen mal ve hizmetlere yönelik talebi

Toplu iş sözleşmeleri
Hizmet akitlerinin düzenlenmesi için işçi ve işveren sendikaları arasında yapılan sözleşme

Toplu muamele vergileri
Vergi konusu olan mal veya malların üretimlerinden tüketimlerine kadar olan aşamalarının herbirinden alınan vergi

Toprak reformu
Tarımın kurumsal yapısının belirli siyasal amaçlar doğrultusunda değiştirilmesi amacıyla devlet tarafından toprak mülkiyeti ve toprağın işletme düzenine çeşitli biçimlerde yapılan müdahale. Her ülkede var olan ekonomik ve toplumsal koşullara karşı oluşan şiddetli tepkiler, devletin toprak mülkiyet düzenine müdahalesini gerektirmiştir.

Toptan eşya fiyatları endeksi
Bir ekonomideki genel fiyat düzeyini ve paranın satın alma gücündeki değişimleri belirlemek için seçilmiş malların toptan fiyatları izlenerek düzenlenen endeks

Toptan Satışlar Pazarı
Alıcıları önceden belli olan veya olmayan, belli bir miktarın üzerindeki hisse senedi işlemlerinin Borsa’da güven ve şeffaflık ortamında organize bir piyasada gerçekleşmesini sağlayan pazardır.

Trampa
Bireylerin ihtiyaç duydukları malları, ellerindeki diğer mallarla değiştirmeleri

Transfer harcamaları
Devletin veya kamu yönetim organlarının, bir mal veya hizmet alımı olmaksızın yaptığı harcamalar. Bu harcamalar milli gelir hesaplarına girmez.

Transit mallar
Bir ülkeden diğerine yollanan malların, üçüncü bir ülke sınırlarından serbestçe geçebilmesi

Transit Taşıma
Döviz tahsis edilerek veya edilmeksizin satın alınan yabancı menşeli malların transit olarak veya doğrudan doğruya başka bir ülkeye satılması.

Tranş
Tahvil ve Bono Piyasası’nda işlem yapabilme limiti içerisindeki her bir kademedir.

Triffin Planı
Uluslararası ödemelerin çok yanlı olarak denkleştirilmesi ve uluslararası likiditenin istenen zamanda ve istenen ölçüde artırılabilmesi amacıyla 1960’lı yıllarda dünya rezervlerinin merkezileşmesini savunan iktisatçı Robert Triffin tarafından önerilen plan. Buna göre önerilen genişletilmiş uluslararası para fonu merkez bankalarının bankası rolünü oynayacaktır.

Tröst
*Şirketler şirketi; birçok işletmenin iktisadi, mali ve teknik güçlerini biraraya getirerek tek bir işletme halinde kaynaşmasını sağlayan mali bileşim. Fiyat konusunda bir anlaşma yapmak için kendi rızalarıyla gruplaşmaları, birçok işletmenin kaynaşmasından doğan, hiç bir üretici faaliyeti olmayan ve her biri tüzel kişiliği olan şirketleri denetleyen veya yöneten mali şirket. Bir araya toplanmış işletmelerin amaçları birbirine yakınsa tröst kurulabilir. Tröstün iki amacı vardır. Bunlardan birincisi ister üretilmiş veya piyasaya sürülmüş mallara, ister fiyatlara hakim olabilmek için piyasada kendi çıkarına bir tekel yaratmaktır. İkincisi, üretimi rasyonelleştirmek ve maliyeti azaltmak için tröstleşmeye gitmektir.
*Birden fazla işletmenin iktisadi, mali ve teknik güçlerini bir araya getirerek tek bir işletme halinde birleşmeleriyle ortaya çıkan iktisadi kuruluş.

Tuğla harç operasyonu
Bir işin temelini girişimcinin kendi elleriyle atması

TÜFE
Tüketici Fiyat Endeksi

Tüketim
İstihlak; doğal ve endüstriyel maddelerin kullanılması. Dört türlü tüketim vardır. Fertler arasında yapılan özel tüketim, devletin yetkili makamları tarafından yapılan tüketim, yararlı bir şey vermeyen verimsiz tüketim ve başka bir zenginliğin üretimi için kullanılan verimli tüketim. Verimli tüketim de kendi bünyesinde endüstriyel tüketim ve zevk için tüketim olarak ikiye ayrılmaktadır

Tüketim fonları
Ulusal gelirini halkın bireysel tüketimine, halka hizmet sunan kurumların harcamalarına, bilimsel kurumlara giden bölümü. Sosyalist toplumlarda ulusal gelirin, toplum üyelerine karşılıksız ya da çok uygun koşullarda dağıtılan parçasına ise “toplumsal tüketim fonları” denmektedir.

Tümünü Yüklenim
Sermaye piyasası araçlarının, bedeli satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle tamamının satın alınarak halka satılacağının, satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.

Türdeş mal
Piyasada mübadelesi söz konusu malın bütün birimlerinin birbirinden ayırt edilemeyecek nitelikte olması

Türev Ürünler (Derivative Products)
Getirisi başka bir kıymetin getirisine bağlanmış, diğer bir deyişle başka bir kıymetin getirisinden türetilmiş mali araçlardır. Futures ve Opsiyon sözleşmeleri bu enstrümanlara örnektir. Bu tür enstrümanlar, döviz, faiz, altın gibi her türlü ürün üzerine yazılabilir. Böyle bir durumda, örneğin döviz üzerine yazılan bir opsiyon kontratında, opsiyon kontratının getirisi üzerine yazıldığı dövizin piyasadaki hareketine bağlı olacaktır.

Türev Piyasalar
İlerideki bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi ibr malın veya finansal aracın bugünden alım satımının yapıldığı piyasalardır. Türev piyasaların tanımı forward, futures ve opsiyon işlemlerinin tamamını içermektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde Yerleşik Kişi
“a) Bu bölgede kanuni ikametgâhı olan bütün gerçek kişileri; b) Bu bölgede kayıtlı işyeri, kanuni iş merkezi veya şubesi bulunan bütün tüzel kişi veya kişiler ortaklığını ifade eder”

Tüzel kişi
Başlı başına bir varlık olmak üzere kurulan ve belirli amaç için meydana getirilen devlet, şirket gibi maddi olmayan varlık.

T – hukuk terimleri sözlüğü

T harfi ile başlayan hukuk terimleri sözlüğü :

  Taaddüd :   Birden çok

  Taahhütname :   Kişinin kendi ad ve hesabına, bir gerçek kişi veya tüzel kişiye karşı, sözleşmeli ya da sözleşmesiz olarak, bir işin yapılmasını veya bir şeyin teslimini üstlendiğini gösterir belge.

  Taalluk :   Ilişiği olma; asılma; ilgi

  Taayyün :   Tayin olunma; belli olma; belirme

  Tabiyet :   Kişi veya şeyleri devlete bağlayan siyasi ve hukuki bağ; vatandaşlık. yurttaşlık; bağımsızlık

  Tacir :   Ticaretle uğraşan; bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimsedir.

  Tadât :   Sayma; sayılma; sayım

  Tadil :   Değiştirme; değişiklik

  tafsil etmek :   ayrıntiları ile anlatmak

  Tağyir :   Başkalaştırma; değiştirme; bozma tahakkuk gerçekleştirme; gerçekleşme

  Tahaddüs :   Ortaya çıkmak

  Tahassul :   Hasıl olma; sonuç olarak ortaya çıkma

  Tahavvül :   Değişme; dönme

  Tahdîdât :   Sınırlamalar; kısıntılar

  Tahfif :   Hafifletme; azaltma

  Tahkikat :   Soruşturma

  Tahlif :   Yemin

  Tahliye :   Boşaltma; salıverme; serbest bırakma.

  Tahliye taahhütnamesi :   Kiracının, kiralananı belli bir tarihte boşaltacağına ilişkin yaptığı yazılı irade beyanı.

  Tahmil :   Yükleme

  Tahrip :   Harabetme; yıkma; kırma; bozma

  Tahrir :   Yazım

  Tahrir :   Yazma; yazım

  Tahriren :   Yazılı olarak

  Tahsin :   Beğenme

  Tahsis :   Emrine verme; özgüleme.

  Tahşiye :   Çıkıntı yapmak

  Taht :   Alt; aşağı

  Tahtani :   Binanın alt kısmı

  Tahtani fevkani :   Altlı üstlü

  Tahvil :   Değiştirme; değiştirilme; borç senedi

  Tahvilat :   Tahviller

  Takaddüm :   Önce gelme; önde gelme

  Takarrür etmek :   Kararlaşmak; kararlaştırmak; istikrar kazanan kararlar

  Takas :   Vadesi gelmiş, aynı cinsten ve karşılıklı iki alacağın birbirine sayışılması.

  Takrîr :   Önerge; anlatma; anlatış; tapuda malını sattığını veya ipotek ettiğini söyleme

  Takrir etmek :   Sağlamlaştırmak

  Taksim :   Ortak mülkiyette bulunan bir malın, ortaklar arasında yapılan bir sözleşmeyle veya dava açmak suretiyle bölüştürülmesi.

  Taksir :   Iradi olarak işlenen bir icra ya da ihmal eyleminden, fail tarafından istenmemiş olmalarına rağmen, kanunun cezalandırdığı sonuçların meydana gelmesi hali

  Takyit :   Sınırlama; kayıtlama; şarta bağlama; kısıtlama

  Talâk :   Islâm hukukunda boşanma

  Ta’lık :   Geciktirme; askıda bırakılma

  Talîmâtnâme :   Yönetmelik

  Tapuyu misil :   Tarafsız bilirkişinin belirteceği tapu; bedel; değer baha

  Tarik :   Yol; yöntem

  Târik :   Terkeden; bırakan

  Tariki âmm :   Herkesin geçebilmesi için bırakılan yol; kamunun yararlandığı yol;

  Tasarruf :   Bir şeyden yararlanabilme ve o şey üzerinde fiili veya hukuki işlem yapabilme gücü.

  Tashih :   Düzeltme; resmi bir kütüğün, bir hukuki işlemin düzeltilmesi

  Tasnif :   Düzen

  Tasrih etmek :   Açıklamak; belirtmek

  Tasvib :   Doğru bulma; uygun görme; onaylama

  Tatbika medar imza :   Uygulamaya elverişli imza

  Tathir :   Temizleme

  Tavassut :   Aracılık; ara bulma; aracı olma

  Tavazzuh :   Aydınlanma

  Tavzif :   Görevlendirme

  Tavzîh :   Açıklama

  Tazammun etmek :   Öngörmek; sonucu doğurmak; içine almak; kapsamak

  Tazminat :   Maddi veya manevi zarara karşılık ödenen bedel; zarar ödencesi;hukuka aykırı olarak başkalarına verilen zararların ödetilmesi biçiminde müeyyidedir.

  Teadül :   Beraberlik; denklik; birbirine denk gelme

  Teahhur(teehhür) :   Gecikme; temerrüt

  Teâmül :   Örf ve adet; öteden beri olagelen, insanlar arasında yapılagelen belli bir davranış.

  Teati :   Karşılıklı gönderme

  Tebaa :   Uyruk; bir devletin hükmü altında bulunan kimseler

  Tebâdür :   Akla gelme; hatırlanma

  Tebârüz ettirme :   Belirtme; ortaya koyma

  Tebdil :   Değişme; değiştirilme

  Tebdil :   Değiştirmek

  Tebeddül :   Değişiklik

  Tebeddül :   Değişiklikler

  Tebellüğ :   Bir tebliği alma; tebliğ edilen bir yazıyı imza ile teslim alma

  Tebellür :   Netleşme; net olarak ortaya çıkma; aydınlanma

  Tebeyyün :   Ortaya çıkmak

  Tebeyyün etmek :   Saptanmak ; ortaya çıkmak; aydınlanmak

  Tebligat :   Bir hukuki işlemin yetkili makamca, ilgili kişinin bilgisine sunulmak üzere, kanun ve usule uygun olarak yazı veya ilanla bildirilmesi.

  Tecdit :   Yenileme; tazeleme, açıkça anlaşılacak şekilde önceki borcun, yeni bir borç kurarak ortadan kaldırılması; yenileme.

  Tecezzî :   Bölünme; doğranma

  Tecvîz :   Ceza verme; caiz görme

  Tedabir :   Tedbirler önlemler

  Tedarik :   Sağlama; temin etme

  Tedavül :   Sürüm; elden ele gezme; dolaşma; kullanılma

  Tedip hakkı :   Ana babalara tanınmış çocuğa öğüt vermek, ihtirada bulunmak

  Tediye :   Ödeme; bir borcun ödenmesi

  Tedricen :   Azar azar; yavaş yavaş; aşamalı olarak

  Tedvîn :   Hukuku birleştirmek amacıyla,hukukun bir dalı ile ilgili yasa halinde kurallar koyma

  Teehhür :   Gecikme; sonraya kalma

  Teemmül :   Düşünüp taşınma; etraflıca düşünme

  Teessüs :   Kuruluş; kurulma; yapılma; yapılanma

  Tefehhüm :   Anlamak; akıl erdirmek

  Teferruat :   Ayrıntı; bölgesel töreye (örfe) veya malikin açık isteğine göre, bir şeyin işletilmesi veya korunması veya ondan yararlanılması için sürekli olarak ona tahsis olunan ve kullanışta o şeye bağlı kılınan yada takılan veya onunla birleştirilen taşınır mallar, asıl şeyin teferruatıdır.

  Teferruğ :   Satın alanın aldığı mülkün ferağ işlemini yaptırması, tapu kaydını kendi üzerine çevirme

  Teffiz :   Bkz. tefvîz

  Tefhim :   Verilmiş olan kararın veya hükmün,duruşmada hazır bulunan taraflara yargıç tarafından sözle bildirilmesi

  Tefrişat :   Döşeme araçları; bir yeri döşemek için kullanılan eşya

  Tefvîz :   Ihale; sipariş etme; havale etme; dağıtım; ısmarlama; bir taşınmazı belli bedel karşılığında üçüncü kişinin üzerinde bırakma

  Tehâlüf :   Yargıcın iki tarafa da yemin vermesi; birbirine zıt olma

  Tehir erteleme :   Ara verme

  Tek taraflı irade beyanı :   Hukuki bir ilişkide taraflardan birinin, o ilişki bakımından hüküm ve sonuç doğurmaya yetecek şekilde iradesini açıklaması.

  Tekabül etmek :   Karşılamak; karşılık olmak

  Tekaüd :   Emeklilik

  Tekâyüd :   Birbirine hile yapma

  Tekeffül :   Birine kefil olma; kefalet verme; garanti etme

  Tekemmül :   Tamamlanma; olgunlaşma

  Tekevvün etme :   Yaratılma; meydana gelme

  Telâfi :   Zararı karşılama; giderme; eksikliği giderme

  Telâhuk :   Birbirine katılma; yarışma; hakların yarışması

  Telhîs :   Hülasa etme; özetleme; özet

  Telif :   Yazma; uzlaştırma

  Telif hakları :   Fikir ürünü eserler üzerinde yaratıcısının sahip bulunduğu haktır.

  Telvis etmek :   Kirletmek

  Temadi :   Sürüp gitme; süregelme; devamedegelme; sürme; uzama

  Temellük :   Mülk edinme; kendine mal etme; sahip olma; sahiplenme; devralma

  Temerrüd :   Direnme; borcun ifasında gecikme, bir yükümlülüğün yerine getirilmesinde oluşan gecikme; direnme

  Temettü :   Kâr; kazanç payı; yarar

  Teminat :   Belli bir hukuksal durumu (genellikle borcun ödenmesini) sağlamak için verilen garanti.

  Teminat akçesi :   Bir sözleşmenin kurulması için taraflardan birinin diğerine vermek yükümlülüğünde bulunduğu para

  Temlik :   1-devir 2- Bir malın veya hakkın, bir hukuki işlemle başkasına devredilmesi; mülkiyetin nakli.

  Temyiz Kudreti :   İyiyi kötüden ayırma ve makul biçimde davranışta bulunma yeteneği.

  Tenâküz :   Çelişki

  Tenbih :   Uyarma; uyarı

  Tenezzül :   Inme; alçalma; düşme; kendine aykırı gelen bir işi veya durumu kabul etme

  Tenkis :   Indirme; azaltma; eksiltme

  Tenmiye :   Nemalandırma; artırma; işletme

  Tensip :   Uygun görme

  Tenvîrât :   Aydınlatma; ışıklandırma

  Tenzil :   Indirtme; azaltma

  Terâküm :   Birikme; biriktirme

  Tercihe şayan :   Üstün tutulan; yeğlenen; tercih edilen

  Tereke (terike) :   Miras bırakanın mirasçılarına geçen kalıtı; kalıt; mirasçılara kalan malvarlığı

  Terekküp etmek :   Oluşmak

  Teressübât :   Tortulanmalar; dibe çökmeler; durulmalar

  Terettüp etmek :   Düşmek; doğmak; ait olmak; sırası gelmek; gerektirmek

  Terhin :   Rehin olarak verme; emanet bırakma

  Terkin :   Silme; çizme; resmi kütük veya defterde yazılı bulunan bir konunun (şerhin) çizilmesi

  Termim :   Tamir etme; onarma; düzeltme; iyileştirme

  Tersîmât :   Resmetmeler; resmini yapmalar; çizmeler

  Tertip :   Sıra; düzen; düzenleme

  Tesâhub :   Sahip çıkma; koruma

  Tescil :   Resmi kütük veya defterlere bir konunun (hakkın) yazılması, kayıt düşülmesi.

  Tesellüm :   Teslim alma

  Tesmiye :   Ad koyma; isimlendirme; belirleme

  Tesviye :   Sonuca bağlama; çözümleme; gereğini yapma; seviye; düzdüzeltme

  Teşevvüş :   Karışıklık; kargaşalık

  Teşmil :   Kapsamına alma; yayma

  teşrik :   yaptığı bir işe ortak almak

  Tevakkuf :   Bağlı olma; durma

  Tevarüs :   Bir kimseden miras kalma; mirasa konma; kalıtım yoluyla birinden diğerine geçme

  Tevdi etmek :   Vermek; bırakmak; sunmak

  Teveccüh :   Yönelme; yakınlık duyma; sevgi

  Tevellüt :   Doğum; doğma

  Tevessül etmek :   Başvurmak; kalkışmak; girişmek

  Tevfik :   Uydurma; uygunlaştırma

  Tevfikan :   Uyarınca; (ona) göre

  Tevhid :   Birleştirme

  Tevkif :   Tutuklama

  Tevkil :   Vekil olarak tayin edilmiş kimsenin, vekillik yetkisini bir başkasına devretmesi.

  Tevlit etmek :   Doğurmak

  Tevliyet :   Vakfın işlerini yönetmek

  Tevliyet davası :   Mütevellilik davası; vakfın işlerine bakma göreviyle ilgili dava

  Tevsî’ :   Genişleme

  Tevsîk :   Belgelendirme

  Tevzi :   Dağıtma

  Tezâyüd :   Artış; çoğalma

  Tezkere-i sâmiyye :   Sadrazamlık makamından yazılan tezkere

  tezyif :   değersiz olarak gösterme, aşağılama

  Tezyinat :   Süslemeler

  Toplu iş sözleşmesi :   Işçi sendikaları ile işveren veya işveren sendikaları arasında yapılan ve iş şartlarını, tarafların hak ve borçlarını düzenleyen yazılı bir anlaşmadır.

  Trampa :   Bir malın başka bir malla veya bir hakkın başka bir hakla değiştirilmesini konu alan sözleşme.

  Tüzel Kişi :   Kendisini oluşturan gerçek kişilerin üzerinde ve onlardan bağımsız bir varlığı ve belirli bir amacı bulunan.

  Tüzük :   Bir kanunun uygulamasını göstermek veya kanunun emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak şartıyla ve Danıştayın incelemesinden geçirtilerek Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılan yazılı hukuk kurallarıdır.

T – borsa terimleri sözlüğü

T harfi ile başlayan borsa terimleri sözlüğü ve ingilizce karşılıkları :

Taban Fiyatı

Minimum Price

Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en düşük fiyattır. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı göz önüne alınarak ayrı olarak hesaplanır.

 

Tahsisli Satış

Private Placement

Sermaye artırımlarında artırılan sermayeyi temsil eden hisse senetleri ile mevcut hisselerin hissedarlarınca, halka arz edilmeyerek, doğrudan dışarıda yerleşik kişilere, kayıt öncesi belirlenmiş yurtiçinde yerleşik kişilere tahsisli olarak veya Borsa’nın ilgili pazarında toptan satışıdır.

 

Tahvil

Bond

Devletin 1 yıl, anonim ortaklıkların en az 2 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak amacıyla, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir.

 

Takas

Settlement

Borsa’da gerçekleştirilen işlemler sonucunda oluşan borç ve alacakların karşılıklı olarak tasfiye edilmesidir.

 

Talon

Talon

Hisse senedinin kuponlarından oluşan kısmına verilen isimdir.

 

Tasfiye Değeri – Likiditasyon Değeri

Liquidation Value

Şirket varlıklarının belirli bir süre içinde zorunlu satışı ile sağlanabilecek değerden tüm borçlar ödendikten sonra kalan miktarın, hisse senedi sayısına bölünmesi sonucu bulunan değerdir.

 

Tavan Fiyatı

Maximum Price

Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en yüksek fiyattır. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı göz önüne alınarak ayrı olarak hesaplanır.

Teknik Analiz

Technical Analysis

Geçmişte piyasada oluşmuş çeşitli verilerin, bilgisayar ve grafikler yardımıyla geleceği tahmin etmede kullanıldığı bir değerleme yöntemidir.

 

Temellük

Acquisition

Alacağın devralınması.

 

Temerrüt

Default

Borsa’da yapılan işlemler sonucunda, taahhütlerin gerektirdiği ödeme veya menkul kıymet teslimatlarının belirlenen süreler içinde gerçekleştirilmemesi sonucu oluşan durumdur.

 

Temettü / Kâr Payı

Dividend

Ortaklıkların dönem içinde elde ettikleri kârdan mevcut ortakların pay alma hakkıdır. Söz konusu hak, hisse senedine bağlı “Kar Payı Kuponları” karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır.

Borsada işlem gören şirketler kar payı dağıtmaları halinde nakit ve/veya hisse senedi şeklinde dağıtılabilir.

 

Teminat

Collateral

Borsa üyelerinin, borsa işlemleri dolayısı ile müşterilerine ve borsaya verebilecekleri zararlara karşılık olmak üzere, Borsa tüzel kişiliği adına yatırdıkları meblağa denir.

 

Teminat Tamamlama Çağrısı

Margin Call

Vadeli işlemler piyasasında alınan pozisyonlar için yatırılmış bulunan teminatın sürdürme teminatı düzeyine gerilemesi veya daha altına düşmesi durumunda, yatırımcının teminatını başlangıç teminatı seviyesine çıkarması

için borsa tarafından yapılan çağrıdır.

 

Temlik

Alienation, Assignment

Alacağın Devredilmesi.

 

Ters Repo

Reverse Repo

Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe alınıp, bitiş valöründe geri satılmasıdır (Menkul kıymetin geri satım vaadiyle alımı).

 

Tescil

Registration

Borsada gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının doğruda, Borsa dışında gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının ise bu işlemlerin Borsaya bildirimi sonrasında Borsa kaydına alınması işlemidir.

 

Tescile Mesnet Belge

Certificate of Registration

Kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim ortaklıklarda, sermaye artırımı işlemleri tamamlandıktan sonra sermaye artırımının tescili için, Sermaye Piyasası Kurulu’nca verilen ve ödenmiş hisse senedi tutarını gösteren belgedir.

 

Teslim Karşılığı Ödeme Prensibi

Delivery Versus Payment Principle

Borsa işlemlerinin takasında, tarafların, takasa olan borçlarını ödedikleri nisbette alacaklarının ödenmesi prensibidir.

 

Tezgah Üstü Piyasalar

Over The Counter Markets

Organize bir borsa dışında yapılan işlemleri kapsayan gevşek ve gayriresmi nitelikteki borsa dışı piyasalardır.

 

Toptan Satışlar Pazarı

Wholesale Market

Alıcıları önceden belli olan veya olmayan, belli bir miktarın üzerindeki hisse senedi işlemlerinin Borsada güven ve şeffaflık ortamında organize bir piyasada gerçekleşmesini sağlayan pazardır.

 

Tranş

Tranche

Tahvil ve Bono Piyasası’nda işlem yapabilme limiti içerisindeki her bir kademedir.

 

TÜFE

Consumer Price Index

Tüketici fiyat endeksi,tranş,

 

Tümünü Yüklenim

Full Underwriting

Sermaye piyasası araçlarının, bedeli satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle tamamının satın alınarak halka satılacağının, satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.

 

Türev Piyasalar

Derivatives Market

İlerideki bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi bir malın veya finansal aracın bugünden alım satımının yapıldığı piyasalardır. Türev piyasaların tanımı forward, futures ve opsiyon işlemlerinin tamamını içermektedir.

 

Türkiye’de Yerleşik Kişi

Resident

Yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahipleri dahil Türkiye’de ikametgah sahibi gerçek ve tüzel kişiler ile yerleşmek niyetiyle bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan fazla oturanlardır. (Dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir sermaye tahsisi suretiyle Türkiye’de şube açmış olan veya bir şirkete katılmış veya şirket kurmuş gerçek ve tüzel kişiler yalnızca bu faaliyetleri dolayısıyla Türkiye’de yerleşik sayılırlar.)